ارزش اسمی به چه معناست؟

فرمول کلی محاسبه ناو

حق تقدم سهام چیست

حق تقدم سهام به سهامداران شرکت های سرمایه گذاری و پس از تصویب افزایش سرمایه آن ها در مجمع افزایش سرمایه به منظور حفظ میزان قدرت تصمیم گیری آن ها در امور شرکت ارائه می گردد. برای این منظور پس از تصویب این افزایش سرمایه از سوی شرکت سرمایه گذار گواهی حق تقدم برای سهامداران ارسال می گردد که با پر کردن این فرم ها می توانند مقدار مشخصی از سهام افزوده شده را به قیمت اسمی آن خریداری کنند یا همان حق تقدم سهام را به سهم در بورس تبدیل کنند.

برای مشاوره حق تقدم سهام در بورس

برای مشاوره حق تقدم سهام در بورس

عناوین اصلی این مقاله

شرکت های سرمایه گذار فعال در بازار بورس با اهداف مختلفی مانند تامین مالی پروژه ها، پرداخت بدهی ها، افزایش میزان دارایی، بالا بردن تقاضای سهام خود در بورس و . اقدام به افزایش سرمایه در این بازار می کنند، اما این افزایش سرمایه به معنی کاهش سهم سهامداران آن شرکت و در نتیجه کم شدن میزان قدرت و نفوذ آن ها در تصمیم گیری های شرکت شده که منصفانه نیست.

از این رو شرکت های سرمایه گذار به منظور احترام به حقوق سهامداران و راضی نگه داشتن آن ها اقدام به فروش سهام جدید به آن ها پیش از ارائه آن به بازار بورس و سرمایه گذاران این بازار به نام حق تقدم سهام می نمایند. نکته قابل توجه در این نوع سهام ها این است که قیمت آن ها برای ارائه به سهامداران معادل قیمت اسمی می باشد که کمتر از قیمت بازار بوده و به نفع سرمایه گذاران می باشد.

مهلت خرید حق تقدم سهام برای سهامداران محدود بوده و فقط در بازه زمانی مشخص شده امکان خرید و فروش و یا تبدیل آن ها به سهم در بورس وجود دارد. در ادامه به تعریف حق تقدم، ویژگی های آن، گواهی حق تقدم، انواع آن و اینکه چگونه حق تقدم را به سهم تبدیل کنیم پرداخته شده است.

حق تقدم سهام چیست ؟

تمامی شرکت های فعال در بورس به منظور تامین منابع مالی، بازپرداخت بدهی ها، افزایش ظرفیت استقراض، بالا بردن میزان تقاضای سهام شرکت و دلایلی از این دست اقدام به افزایش سرمایه شرکت از محل آورده های نقدی می کنند که در نتیجه آن به همان میزان سهام آن شرکت در بازار بورس نیز افزایش می یابد. در پی این اقدام به دلیل افزایش سرمایه شرکت میزان ارزش منابع سهامداران در آن کاهش یافته که این به معنای پایین آمدن میزان تاثیر گذاری آن ها در اداره شرکت می باشد.

از این رو شرکت ها برای حفظ حقوق و راضی نگه داشتن سهامداران خود اقدام به ارائه سهامی با عنوان حق تقدم سهام پیش از عرضه اولیه آن به صورت عمومی می کنند. میزان این سهام به اندازه درصد افزایش سرمایه در سهم آن ها می باشد، برای نمونه فرض کنید که شرکتی 20 درصد افزایش سرمایه داشته است در این صورت مقدار حق تقدم سهام برای هر سهامدار به میزان 20 درصد از سهم آن ها در شرکت در نظر گرفته خواهد شد.

پس از برگزاری مجمع تصمیم گیری برای افزایش سرمایه حق تقدم سهام به تمامی افرادی که سهام شرکت را پیش از برگزاری این مجمع خریداری کرده اند تعلق گرفته و به صورت گواهی حق تقدم به آن ها ارائه می گردد.

لازم به ذکر است که برای تعلق گرفتن این سهام به افراد لزومی به شرکت در مجمع افزایش سرمایه نمی باشد و تنها خرید سهام شرکت قبل از برگزاری این مجمع برای تعلق گرفتن حق تقدم سهام به افراد کافی می باشد.

ویژگی های حق تقدم سهام

حق تقدم سهام در بورس دارای ویژگی هایی می باشد که سبب جذاب شدن آن هم برای سهامداران و هم برای شرکت های سرمایه گذار شده است، اما با وجود مزایای زیاد این نوع سهام باز هم نمی توان از معایب آن چشم پوشی نمود، در این راستای اینکه که می دانیم سهام چیست ، در ادامه به بررسی ویژگی های این سهام بپردازیم :

این سهام سبب حفظ تاثیر گذاری سهامداران در اداره شرکت ها با حفظ ارزش سهام آن ها می شود. نماد این نوع سهم ها در بازار با قرار گرفتن حرف « ح » در انتهای نام نماد بورسی شرکت مشخص می شود.

افزایش تعداد سهام جدید شرکت با قیمت پایین سبب افت قیمت بازار آن می شود در این حالت اگر سرمایه گذاران از حق خرید سهامی که شرکت برای آن ها با عنوان حق تقدم سهام در نظر گرفته است استفاده کنند از تحمیل زیان به آن ها جلوگیری می شود .

حق تقدم سهام سبب افزایش ظرفیت استقراض شرکت ها می شود.

شرکت ها با فروش حق تقدم سهام اقدام به تامین مالی با هزینه بسیار کمتر نسبت به تامین مالی از طریق فروش سهام عادی می کنند. همچنین به دلیل قیمت پایین این سهام ها مورد استقبال سهامداران و در نتیجه افزایش میزان سرمایه می شود.

انتشار حق تقدم سهام سبب کاهش قیمت سهام شرکت و در نتیجه افزایش میزان تقاضا برای آن می شود.

تمامی اطلاعیه های مربوط به افزایش سرمایه شرکت ها و حق تقدم سهام شرکت در سایت کدال و یا روزنامه های مخصوص اخبار آن شرکت قرار داده می شوند.

دامنه نوسان برای حق تقدم سهام دو برابر سهام عادی می باشد.

مهلت استفاده از حق تقدم محدود و به مدت 60 روز می باشد، سهامداران فقط در مدت زمان مشخص شده توانایی پذیره نویسی و یا فروش آن را دارند.

ارزش حق تقدم سهام معادل ارزش اسمی سهام ( به ازای هر سهم 100 تومان ) است و از ارزش بازار آن کمتر می باشد که این به نفع سهامداران شرکت می باشد.

از آنجایی که زمان پذیره نویسی حق تقدم سهام 2 ماه به طول می انجامد در نتیجه ممکن است جهت قیمت در این مدت تغییر کرده و از حالت صعودی به حالت نزولی تبدیل شود و سهامداران متحمل زیان شوند.

ممکن است سهامداران در زمان پذیره نویسی حق تقدم سهام از این موضوع بی اطلاع باشند و یا توان مالی برای خریداری کردن آن را نداشته باشند که در این صورت متحمل زیان می شوند.

عرضه حق تقدم سبب کاهش سود نقدی شرکت نسبت به عرضه سهام عمومی نقدی می شود.

گواهی حق تقدم چیست ؟

پس از تصویب افزایش سرمایه شرکت در مجمع افزایش سرمایه فرم هایی برای سهامداران ارسال می شود تا در صورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود این فرم را پر کنند و برای شرکت ارسال کنند که به این فرم اصطلاحا گواهی حق تقدم سهام گفته می شود، مهلت تکمیل و ارسال این فرم محدود و به مدت 60 روز می باشد.

پس از تکمیل این فرم و ارسال آن در موعد مقرر برای شرکت توسط سهامداران و همچنین واریز مبلغ اسمی سهام به حساب شرکت، سهام جدید به نام آن ها صادر می شود. همچنین ممکن است سهامداران به دلیل عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگری فرم مذکور را پر نکنند که در این صورت شرکت اقدام به فروش سهام به قیمت بازار می کند و پس از کسر قیمت اسمی آن مابه التفاوت را به حساب سهامدار واریز می کند.

حالت سومی که وجود دارد این است که سهامدار شخصا اقدام به فروش حق تقدم سهام در بورس به قیمت روز بازار کند. لازم به ذکر است که در هر کدام از این سه حالت مزایای ناشی از حق تقدم سهام متعلق به سهامدار می باشد.

گاهی اوقات شرکت افزایش سرمایه داشته ولی سهام حق تقدم در پرتفوی سهامدار ظاهر نمی شود که در این حالت سهامدار برای رفع مشکل باید کارگزار ناظر خود را تغییر دهد.

بیشتر بخوانید: فرم استفاده از حق تقدم

انواع حق تقدم سهام

در کل سه نوع سهام حق تقدم برای سهام شرکت های سرمایه گذار وجود دارد که همه آن ها با هدف حفظ کردن قدرت کنترل و مدیریت سهامداران در اداره امور شرکت و حفظ حقوق آن ها به وجود آمده اند. این حق تقدم ها عبارتند از :

۱ حق تقدم خرید سهام عادی :

این حق تقدم برای خرید سهام عادی جدید منتشر شده استفاده می شود و رایج ترین نوع حق تقدم می باشد.

۲ حق تقدم خرید اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام :

این حق تقدم به خرید اوراق قرضه و یا هر اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام عادی ارائه می گردد.

۳ حق تقدم خرید انواع دیگر اوراق بهادار :

این حق تقدم به خرید انواع اوراق قرضه، سهام ممتاز و سهام سایر شرکت ها اختصاص داده می شود.

نحوه تبدیل حق تقدم سهام به سهم عادی

با توجه به مطالبی که ذکر شد برای خیلی از افراد این سوال پیش خواهد آمد که نحوه تبدیل حق تقدم سهام به سهم عادی به چه صورت می باشد؟ بعد از اینکه سهامداران فرم های مربوط به حق تقدم را تکمیل کرده و برای شرکت ارسال می کنند به مدت 60 روز به آن ها فرصت داده می شود تا ارزش اسمی تعداد سهم خریداری شده توسط آن ها که برای هر واحد سهم 100 تومان می باشد را به شرکت پرداخت کنند. پس از پرداخت این مبلغ، حق تقدم سهام آن ها در پایان دوره زمانی و ثبت افزایش سرمایه شرکت در سازمان بورس خود به خود تبدیل به سهام عادی بورس می شود.

در ادامه بخوانید : پرداخت سود سهام از طریق سجام

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حق تقدم سهام در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید، همچنین کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حق تقدم سهام در پرفکت مانی پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- ✔️ حق تقدم سهام چیست ؟

✔️ به سهامی که در هنگام افزایش سرمایه به سهامداران شرکت فروخته می شود حق تقدم سهام گفته می شود که در متن مقاله به تعریف دقیق و ویژگی های آن پرداخته شده است.

2- ✔️ حق تقدم سهام به چند نوع تقسیم می شود ؟

✔️ این سهام به سه نوع تقسیم می شود که در متن مقاله به آن ها اشاره شده است.

3- ✔️ چگونه حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کنیم ؟

✔️ برای تبدیل آن به سهم عادی باید ارزش اسمی آن را پرداخت کنیم که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

سهام چیست؟ منظور از سهم دقیقا چیست؟

در بورس تهران بیشترین اوراق بهاداری که خرید و فروش می‌شود سهام است.

سهام یک نوع اوراق بهادار است.

منظور از سهم دقیقا چیست؟

هر شرکت سهامی خاص یا سهامی عام به قسمت‌هایی مساوی تقسیم می‌شود که به هر یک از این قسمت‌ها یک سهم گفته می‌شود.

اگر یک شرکت را یک کیک بزرگ در نظر بگیریم، این کیک به قسمت‌های دقیقا مساوی تقسیم شده و هر قسمت از این کیک یک سهم است.

اساسی‌ترین فرق بین یک شرکت سهامی خاص با سهامی عام این است که همه می‌توانند سهام شرکت‌های عام را خرید و فروش کنند ولی سهام شرکت‌های سهامی خاص در مالکیت عده‌ای خاص است.

وقتی که شما یک سهم از شرکت خریداری می‌کنید در فعالیت‌ها، و سود و زیان آن شرکت شریک می‌شوید و سهامدار آن شرکت خواهید بود.

منظور از کلمه سهام چیست؟ سهام جمع کلمه سهم است.

شرکت‌هایی که دارای شرایط خاصی هستند می‌توانند سهام خود را در بورس تهران عرضه کنند.

همه افرادی که کد بورسی دریافت کرده‌اند می‌توانند سهام این شرکت‌ها را خرید و فروش کنند.

ورقه سهم چیست؟

ورقه سهم سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن داراست. در واقع برگه سهام، نشان‌دهنده مالکیت تعداد مشخصی سهام یک شرکت است و اطلاعات مهمی از قبیل نام شرکت، شماره ثبت، نام و مشخصات دارنده سهام و مبلغ اسمی سهم بر روی آن نوشته شده است.

تقسیم بندی سهام

سهام را می‌توان از جهات مختلفی تقسیم کرد:

از نظر شکل:

• سهام با نام
• سهام بی نام

از نظر حقوق دارنده سهام:

از نظر ماهیت آورنده:

• سهام نقدی
• سهام غیر نقدی

سهام از نظر شکل

همانطور که گفته شد از این نظر، سهام به دو نوع بی‌نام و با نام تقسیم می‌شود.

سهام بی‌نام

اگر در برگه سهام نام کسی به عنوان صاحب سهام درج نشده باشد و یا این برگه در دفتر سهام شرکت به نام کسی ثبت نشده باشد، این سهم یک سهام بی‌نام است.

مالکیت سهام در اختیار کسی است که در ید اوست. در واقع اینگونه سهام در قانون تجارت تابع قوانین در وجه اسناد حامل است.

در واقع برای انتقال اعتبار این برگه به دیگری شما نیاز به هیچ گونه تشریفات و قرارداد انتقال ندارید. و ارزش سهام متعلق به کسی است که ورقه سهام را در اختیار دارد.

سهام با نام

در مقابل سهام بی نام، سهام با نام قرار می گیرد که در نوع مالکیت سهام با نوع بی نام آن متفاوت است.

سهم با نام سهمی است که نام دارنده آن در ورقه سهام قید شده باشد یا در دفتر سهام شرکت ثبت شود. این امر موجب می شود هویت صاحب سهام برای شرکت مشخص باشد.

شرایط شکلی انتقال سهم با نام در ماده 40 لایحه قانونی اینگونه پیش بینی شده است که

«انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضا کند.

در موردی که تمامی مبلغ اسمی پرداخت نشده است، نشانی کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. هرگونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رسیده و امضا شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است».

این قانون به خوبی مشخص می‌کند هر گونه نقل و انتقال در خصوص این ورقه باید به موجب قرارداد بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده صورت پذیرد.

سهام عادی چیست؟

دارنده سهام عادی، در واقع، صاحب کسری از مالکیت شرکت است و تمام ریسک موجود در فعالیت اقتصادی شرکت را به میزان سهامی که در اختیار دارد، متقبل شده است.

اگر بخواهیم سهام را بر اساس حقوق دارنده سهم طبقه بندی کنیم دو نوع سهم داریم: سهام عادی و سهام ممتاز

در بورس تهران فقط سهام عادی معامله می‌شود.

همچنین به سرمایه‌ای که از راه فروش سهام عادی شرکت تامین می‌شود، سرمایه سهمی گفته می‌شود. هیچ شرکتی نمی‌تواند بیش از میزانی که در متن اساسنامه به نام سرمایه مجاز از آن یاد شده است، از راه فروش سهام اضافی سرمایه مورد نیاز خود را تامین کند، مگر پس از طی تشریفات خاص قانونی.

سهام ممتاز (Preferred Shares) چیست؟

نوعی سهام است که برخی ویژگی‌های اوراق قرضه و سهام عادی را دارد. در صورت انحلال شرکت، صاحبان سهام ممتاز در مقایسه با دارندگان سهام عادی در توزیع دارایی‌های شرکت حق‌تقدم دارند و ممکن است دارای حق‌رای هم باشند.

توجه: شرح سهام ممتاز فقط برای افزایش اطلاعات شماست و کاربرد چندانی ندارد زیرا در بورس تهران چیزی به عنوان سهام ممتاز وجود ندارد.

پیش از این که سود سهام عادی پرداخت شود باید سود سهام ممتاز (سال جاری و سال‌های گذشته) پرداخت شود. برخی سهام ممتاز نیز قابل تبدیل به سهام عادی هستند و دارندگان آن حق دارند در درصدی از سود اضافی شرکت نیز سهیم شوند.

سود سهام ممتاز به طور ثابت پرداخت می‌شود و در مورد سهام ممتاز با سود انباشته حتی در صورتی که شرکت قادر به پرداخت سود سهام نباشد، سود این گونه سهام به صورت انباشته در سال یا سال‌های بعد پرداخت خواهد شد.گاهی سهام ممتاز پس از چند سال قابل تبدیل به سهام عادی به قیمت ارزش اسمی خواهند بود و در صورتی که قابل بازخرید باشند شرکت در یک تاریخ معین مبلغ بازخرید را به سهامدار پرداخت می‌کند.

همچنین ممکن است شرکت به میزان ارزش سهام ممتاز خود سهام عادی منتشر و به سهامداران پرداخت کند.اما چنانچه سهام ممتاز از نوع غیرقابل بازخرید باشد، سهامداران به طور مرتب و ثابت سود سهام ممتاز خود را دریافت خواهند کرد.دارنده سهام ممتاز ممکن است حق رای هم داشته باشد، اما بیشتر در صورتی حق رای خواهد داشت که پرداخت سود سهام وی به تعویق افتاده باشد.

در سال‌های پررونق کسب‌وکار که درآمد شرکت افزایش می‌یابد، سود سهام‌داران عادی نیز افزایش خواهد یافت؛ اما سود سهام‌داران ممتاز (که دارای نرخ سود ثابت هستند) تغییری نخواهد کرد. سهام ممتاز، معمولا موعد سررسید (maturity) ندارد. سود سهام ممتاز، به صورت چهارماهه یا نیم‌سال پرداخت می‌شود و نشان‌دهنده‌ی مالکیت بدون حق رأی در یک شرکت است.

در زمان ورشکستگی یا انحلال شرکت، ابتدا بدهی‌های شرکت تسویه می‌شود و سپس باید حقوق صاحبان سهام ممتاز پرداخت شود. باقیمانده‌ی دارایی‌ها به سهام‌داران عادی تعلق خواهد گرفت. در صورتی که شرکت، اوراق قرضه نیز صادر کرده باشد، باید هنگام پرداخت بدهی‌های خود (قبل از پرداخت سود به سهام‌داران ممتاز) این اوراق را نیز تسویه کند، زیرا اوراق قرضه در رده‌ی بدهی‌های شرکت قرار می‌گیرند و از این رو، نسبت به سهام ممتاز از اولویت بالاتری برخوردار خواهند بود.

سهام جایزه (Bonus Shares) چیست؟

سهام جایزه در زمان افزایش سرمایه شرکت منتشر و به سهامداران شرکت تعلق می‌گیرد.

زمانی که شرکت از ذخایر آزاد فراوانی برخوردار است، ممکن است بخشی از ذخایر خود را از راه انتشار سهام جایزه، در وجه سهامداران کنونی خود و به نسبت سهامی که در اختیار دارند، به سرمایه تبدیل کند.

مدیران شرکت می‌توانند با انتقال بخشی از حساب ذخایر شرکت به حساب سرمایه سهمی و ثبت دفتری عملیات، این کار را انجام دهند.

پس از انتشار سهام جایزه به طور معمول، قیمت سهام شرکت بسته به تعداد سهام جایزه منتشر شده در بازار سقوط می‌کند، اما از ‌آنجا که رقم سود هر سهم تغییری نمی‌کند، سهامدار شرکت که اکنون تعداد سهام او افزایش یافته است، پس از چندی با ترمیم قیمت سهام به سود دلخواهی دست پیدا می‌کند.

مثلا یک سهامدارا دارای 10000 سهم از یک شرکت است، وقتی افزایش سرمایه 100 درصدی از محل سود انباشته انجام می‌شود، این تعداد سهام به 20000 سهم می‌رسد ولی در عوض، قیمت بازگشایی سهم پس از افزایش سرمایه تقریبا نصف می‌شود.

البته قیمت سهم بعد از بازگشایی در بورس، به عرضه و تقاضا بستگی دارد و ممکن است رشد یا افت داشته باشد. اما در هر حال، قیمت تئوری بازگشایی، دقیقا 50 درصد قیمتی خواهد بود که آخرین بار در بورس معامله شده است.

منظور از سهام گران قیمت چیست؟

سهامی است که در مقایسه با رقم EPS (درآمد هر سهم) اعلام شده برای آن یا نسبت P/E (نسبت قیمت به سود هر سهم) آن قیمت بیش از اندازه‌ای پیدا کرده است.

سهام شرکت‌هایی که سودآوری بالایی پیدا کرده‌اند و از وضعیت مناسب و با ثباتی در بازار برخوردار هستند، این موقعیت برای آنها پیش می‌آید.

سهام داغ یا فعال چگونه سهامی است؟

سهامی است که پی‌درپی و هر روز مورد دادوستد قرار می‌گیرد.

در مقابل سهام نیمه‌فعال که به طور مرتب و پیاپی خرید و فروش نمی‌شوند. بیشتر سهام شرکت‌های معتبر از نوع فعال و پرطرفدار هستند.

منظور از «سهام غیرفعال» یا «سهام راکد» چیست؟

سهامی است که در بورس اوراق بهادار به ندرت خرید و فروش می‌شود و به سختی می‌توان برای آن خریدار یا فروشنده‌ای پیدا کرد.

تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش این‌گونه برگه‌های سهام ممکن است زیاد باشد.

در این مواقع گفته می‌شود نقدشوندگی سهام پایین است، یعنی معاملات زیادی در آن صورت نمی‌گیرد.

زمانی که یک سهم دارای بازارگردان باشد، بازارگردان با معاملات خود به افزایش نقدشوندگی سهام کمک می‌کند.

برخی از شرکت‌های بزرگ در بورس تهران دارای بازارگردان هستند.

سهم شکننده یا پرنوسان (Volatile Share) چگونه سهمی است؟

سهامی که تغییرات شدید و ناگهانی فراوانی در قیمت آن رخ می‌دهد، به سهام شکننده یا پرنوسان معروف است.

چنانچه نوسان شدید قیمت یک سهم به دلیل وجود عواملی همچون نوسان درآمدها، تعداد اندک سهام منتشر شده، یا وخامت اوضاع در صنعتی که به آن وابسته است باشد، نوسان قیمت آن با عامل آلفا محاسبه می‌شود و در صورتی که نوسان قیمت آن با اوضاع بازار مرتبط باشد، از عامل بتا استفاده می‌شود.

منظور از سهام ترجیحی چیست ؟

سهام ترجیهی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار شده است.

سهام انتفاعی

سهام انتفاعی زمانی به شما تعلق می‌گیرد که بدون داشتن حقی نسبت به سرمایه شرکت، از منافع آن بهره‌مند شوید.

در واقع زمانی که شخصی اطلاعاتی علمی و فنی را در اختیار ارزش اسمی به چه معناست؟ شرکت می گذارد که منجر به ایجاد منفعت برای شرکت می‌گردد، می تواند از منافع حاصل شده سهم ببرد.

در چنین حالتی منافع واقع شده برای شرکت به سهام انتفاعی تبدیل شده و متناسب با سهام سهامدار، در اختیار او قرار می گیرد.

سهام موسس

سهام موسس نوع دیگری از سهام است که به موسسین شرکت تعلق می‌گیرد.

میزان سود این نوع سهام که در اساسنامه مشخص می‌شود، عموما از سهام عادی بیشتر است و در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که عضو هیئت موسس شرکت محسوب می‌شوند.

حباب قیمت سهام چگونه شکل می گیرد؟

چنانچه می دانیم انگیزه فعالان بورس و سرمایه‌گذاران، حداکثرسازی سود و حداقل سازی زیان در سرمایه گذاری است. بنابراین تصمیم گیری در بورس نیز مثل هر بازار دیگری براساس این صورت می‌گیرد که چگونه می‌توان بیشترین سود را از بازار کسب کرد. به همین خاطر در برخی از مواقع، سرمایه‌گذاران رفتارهای هیجانی و ناشی از طمع، بی‌تجربگی و یا از روی اطلاعات غلط بروز می‌دهند که باعث می‌شود قیمت یک سهم خیلی بیشتر از ارزش ذاتی خود افزایش یابد.

در این حالت حرکت «دسته جمعی» سرمایه گذاران برای خرید یا فروش سهام در بورس می تواند قیمت سهام را بدون هیچ گونه توجیه اقتصادی و منطقی متأثر سازد.

این پدیده اصطلاحاً به «حباب قیمتی در بورس» معروف است.

به زبان ساده، وقتی قیمت سهام بیش از حد رشد و به صورت غیرعقلانی رشد کند گفته می‌شود آن سهم دارای حباب قیمتی است.

حباب منفی نیز وجود دارد، به این شکل که به خاطر شرایطی خاص قیمت یک سهام به دلیل فروش بیش از حد، افت قیمت بیش از حدی داشته باشد و از ارزش ذاتی خود بسیار پایین‌تر معامله شود.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

حقوق ناشی از مالکیت سهام

گفتار اول: حقوق ناشی از مالکیت سهام
با مالکیت سهام، حقوقی به سهام داران داده می شود که می توان از آن به عنوان حقوق اختصاصی یا انفرادی شرکا تعبیر کرد و در اساسنامه یا با تصمیم نهادهای شرکت نمی توان این حقوق را نقض کرد. حقوق ناشی از مالکیت سهم متعدد است و در مواد مختلف لایحه قانونی 1347 به آنها اشاره کرده است. برای بررسی بهتر این حقوق لازم است آنها را به حقوق مالی و غیر مالی تقسیم کنیم.
الف) حقوق مالی
حقوق مالی ناشی از مالکیت سهام به طور کلی بر دو نوع است: حق سهیم شدن در سود شرکت و حق سهیم شدن در دارایی شرکت. البته، شریک حقوق مالی دیگری نیز دارد که در جای خود از آنها صحبت خواهیم کرد؛ از جمله حق تعقیب مدیران شرکت و مطالبه خسارت احتمالی از آنان و حق مخالفت با افزایش تعهدات بدون رضایت او.
بند اول: سهیم شدن در سود. اگر شریک قسمتی از سرمایه را تأمین کند، هدفش این است که در سود حاصل از شرکت سهیم باشد. میزان سود هر سهام دار در مجمع عمومی عادی سالانه معین می شود(ماده 240 لایحه قانونی 1347). منظور از سود، سود قابل تقسیم است که عبارت است از سود خالص سال مالی شرکت منهای زیانهای سالهای مالی قبل و اندوخته قانونی مذکور در ماده 238 (کسر یک بیستم از سود خالص در هر سال) و سایر اندوخته های اختیاری بعلاوه سود قابل تقسیم سالهای قبل که تقسیم نشده است(ماده 239 لایحه قانونی 1347). بدین ترتیب، اگر چه مجمع عمومی مکلف به تعیین سود شرکت است، مکلف به تقسیم آن نیست، مگر پس از وضع اندوخته های قانونی؛ امری که اغلب میان سهام داران اقلیت و سهام داران اکثریت و مدیران شرکت ـ که به سوء استفاده از رأی اکثریت متهم می شوند ـ اختلاف ایجاد می کند.
با توجه به بند 3 ماده 158 لایحه قانونی 1347 و مواد بعد از آن، سود قابل تقسیم باید به صورت نقد به صاحب سهم پرداخت شود، نه به صورت سهام جدید، مگر در قالب افزایش سرمایه. اما، انتقال اندوخته قانونی به سرمایه در هیچ قالبی مجاز نیست(تبصره 2 ماده 158 لایحه قانونی 1347).
به هر حال، در مورد پرداخت سود لازم است به چند نکته اشاره کنیم:
1.میزان سود. به طور اصولی میزان سود قابل تقسیم، با توجه به ارزش اسمی سهام متعلق به هر کدام از سهام داران تعیین می شود. اما، اگر برای بعضی از سهام امتیازی معین شده باشد، این ترتیب اصولی بر هم می خورد؛ برای مثال، ممکن است امتیاز این گونه سهام ـ که گفتیم از آن به سهام ممتاز تعبیر می شود ـ این باشد که صاحب آنها قبل از سهام داران دیگر سود خود را دریافت کند، یا مبلغی بیش از سهام داران دیگر به او اختصاص داده شود. در هر حال، پرداخت سود موکول به این است که سودی حاصل شده باشد؛ در غیر این صورت، پرداخت هر گونه وجهی به صاحبان سهام به منزله پرداخت سود موهوم است که قانون گذار آن را ممنوع اعلام کرده است(ماده 240 لایحه قانونی 1347).
2. پرداخت سود موهوم. پرداخت سود موکول به احراز عمومی بر این است که سود قابل تقسیم وجود دارد. هرگاه برخلاف این قاعده مبلغی به صاحبان سهام پرداخت شود، آن مبلغ سود موهوم تلقی می شود(ماده 240 لایحه قانونی 1347)؛ مانند وقتی که پیش از رسیدن سال مالی یا بررسی حسابها مبالغی میان صاحبان سهام تقسیم شود. پرداخت سود موهوم، در واقع، به منزله تقسیم سرمایه است که آن هم وثیقه پرداخت طلب طلبکاران از شرکت می باشد. پرداخت سود ثابت به بعضی از صاحبان سهام نیز ممنوع است که به نظر ما این مورد از مصادیق پرداخت سود موهوم محسوب می شود. منظور از سود ثالث این است که در اساسنامه پیش بینی گردد ـ یا در مجمع عمومی تصمیم گرفته شود ـ که به بعضی از سهام داران بدون توجه به سود یا زیان شرکت، در هر سال مالی، مبلغی معین پرداخت گردد. هرگاه شرکت سود واقعی نداشته باشد، پرداخت هر مبلغی به صاحبان سهام در حکم برداشت از سرمایه است و باید ممنوع شود. قانون گذار در بند اول ماده 258 لایحه قانونی 1347 برای رئیس شرکت و اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل آن که بدون صورت دارایی و ترازنامه یا به استناد صورت دارایی و تراز نامه مزور سود موهومی را بین سهام داران تقسیم کرده باشند مجازات حبس از یک سال تا سه سال معین کرده است. بدیهی است پرداخت سود موهوم موجب مسئولیت مدنی پرداخت کنندگان است که اشخاص ذی نفع می توانند دعوای راجع به آن را به طور مستقل یا به تبع دعوای جزایی در دادگاه صلاحیت دار مطرح کنند. علاوه بر این، براساس مقررات عام، صاحبان سهم مکلف به اعاده مبالغی هستند که من غیر حق دریافت کرده اند، خواه منافع موهوم را آگاهانه دریافت کرده باشند، خواه از موهوم بودن آن آگاه نبوده باشند.
3. نحوه پرداخت سود. « نحوه پرداخت سود قابل تقسیم توسط مجمع عمومی تعیین می شود و اگر مجمع عمومی در خصوص نحوه پرداخت تصمیمی نگرفته باشد هیئت مدیره نحوه پرداخت را تعیین خواهد نمود. ولی در هر حال، پرداخت سود به صاحبان سهام باید ظرف هشت ماه پس ازتصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود انجام پذیرد»(ماده 240 لایحه قانونی 1347). قانون گذار ما بر خلاف آنچه در قانون فرانسه پذیرفته شده، تمدید این مهلت را ـ حتی با اجازه دادگاه ـ مجاز ندانسته است.
در ماده 13 ـ 232L قانون تجارت فرانسه، برای پرداخت سود قابل تقسیم، نه ماه مهلت پس از تصمیم مجمع عمومی معین و پیش بینی شده است که این ارزش اسمی به چه معناست؟ مهلت به درخواست هیئت مدیره و با قرار رئیس دادگاه تجارت قابل تمدید است. پرداخت سود ممکن است از طریق واریز مبلغ آن به حساب بانکی شخصی اشخاص ذی نفع صورت گیرد، یا اینکه به صورت نقدیف از طریق حواله، یا از طریق دیگر، بسته به نظر مجمع عمومی.
بند دوم: سهیم شدن در دارایی شرکت. سهام داران شرکت به نسبت سهامشان در دارایی شرکت سهیم هستند؛ در نتیجه:
1.صاحبان سهام در زمان حیات شرکت، در صورت تصمیم به افزایش سرمایه، به نسبت سهامی که مالک اند در خرید سهام جدید حق تقدم دارند (ماده 166 لایحه قانونی 1347)؛ این حق تقدم بدین علت است که افزایش ارزش دارایی شرکت در زمان حیات آن به نسبت سرمایه به کسی جز سهام داران نرسد و نیز بدین علت است که سهام داران شرکت، در طول حیات آن از پاره ای حقوق مالی محروم می شوند؛ برای مثال، قسمتی از سود خالص شرکت که باید بین آنان تقسیم شود، به عنوان اندوخته قانونی یا اختیاری کسر می شود و در شرکت باقی می ماند. البته، مجمع عمومی می تواند تحت شرایطی که در بحث افزایش سرمایه خواهیم گفت این حق تقدم را از آنان سلب کند. تصمیم مجمع عمومی باید تحت شرایط خاص مقرر در قانون اتخاذ شود، وگرنه باطل خواهد بود(مواد 167 به بعد لایحه قانونی 1347).
2. در زمان انحلال شرکت و پس از پرداخت بدهی های آن، شرکا، به نسبت سهام خود در شرکت، از دارایی باقیمانده سهم خواهند برد، مگر اینکه برخی از شرکا دارای سهام ممتاز باشند و امتیاز سهام آنان این باشد که در زمان تقسیم دارایی شرکت، ترجیحاً مبلغ سهام ممتاز پرداخت شود و پس از پرداخت این سهام پیزی باقی نماند که به نسبت سهام عادی پرداخت شود.
ب) حقوق غیرمالی
حقوق غیرمالی ناشی از مالکیت سهام به طور کلی بر چهار نوع است: حق اطلاع، حق عضویت در شرکت، حق رأی و حق انتقال سهام.
حق اطلاع صاحبان سهم قبل از تشکیل مجامع عمومی اعمال می شود؛ به همین دلیل، هنگام بحث در مورد مجامع عمومی دربارۀ آن صحبت خواهیم کرد و در اینجا به توضیح در مورد سه نوع دیگر حقوق غیرمالی سهام داران می پردازیم.
بند اول: حق عضویت در شرکت. سهام دار داری این حق مسلم است که عضو شرکت باشد و بدون رضایت او نمی توان او را از شرکت خارج کرد. مع ذلک، قانون گذار در برخی موارد در شرایطی صاحبان سهام را از این حق محروم کرده است؛ مانند وقتی که صاحب سهم خطایی مرتکب شود که قانون اخراج او شرکت را توجیه کند. در ماده 35 لایحه قانونی 1347 به شرکت اجازه داده شده در صورتی که صاحب سهمی، پس از اخطار از طرف شرکت با رعایت شرایط مقرر در این ماده، مبلغ مورد مطالبه و خسارت تأخیر آن را پرداخت نکند او را با فروش سهامش در بورس اوراق بهادار ـ در صورتی که این گونه سهام در بورس پذیرفته شده باشد ـ از شرکت اخراج کند. مثال دیگر، مورد مندرج در ماده 45 همین لایحه است که به موجب آن اگر صاحب سهمی که قرار است سهامش تبدیل به سهام با نام شود، خود را معرفی نکند، سهام بی نام او به حراج گذاشته می شود و ممکن است از شرکت اخراج شود.
هرگاه شرکت بخواهد سرمایه اش را به طور اجباری (ماده 141 لایحه قانونی 1347) یا به طور اختیاری ( ماده 189 لایحه قانونی 1347) کاهش دهد و با این کاهش، سهم یک یا چند نفر از صاحبان سهام باطل شود، صاحب یا صاحبان چنین سهامی باید از شرکت خارج شوند. البته، چنین فرض نادری عمدتاً در صورتی پیش می آید که سهام دار یا سهام دارانی فقط صاحب یک سهم باشند. فرض کنیم شرکت تصمیم می گیرد یک درصد از تعداد سهام را با رعایت تبصره ماده 189 لایحه قانونی 1347 کاهش دهد. چون کاهش سرمایه باید بدون لطمه وارد شدن به تساوی حقوق سهام داران انجام شود(ماده 189 لایحه قانونی 1347)، اشخاصی که دارای یک سهم هستند از شرکت خارج خواهند شد.
مسئله ای که در اینجا مطرح می شود این است که آیا جدای از مواردی که قانون اجازه اخراج شریکی از شرکت سهامی را داده است می توان در اساسنامه پیش بینی کرد که مجمع عمومی در شرایط خاصی حق اخراج شریک یا گروهی از شرکا را دارد. اگر چنین امری در مورد شرکتهای اشخاص، به دلیل اهمیت شخصیت شرکا، مجاز باشد، در مورد شرکتهای سهامی محل تردید است. اما، در موارد خاصی در مورد شرکتهای اخیر نیز اهمیت می یابد. فرض کنیم یکی از صاحبان سهام شرکت سهامی «الف» خود یک شرکت باشد که آن را شرکت «ب» می نامیم. اگر بر اثر ارزش اسمی به چه معناست؟ فعل و انفعالاتی در شرکت «ب»، کنترل آن در اختیار رقبای شرکت «الف» قرار گیرد، حضور نماینده شرکت «ب» (صاحب سهم در شرکت «الف») در مجامع شرکت «الف» ممکن است موجب وارد آمدن لطمات اقتصادی به شرکت «الف» شود. آیا در چنین حالتی می توان شرکت صاحب سهم یعنی شرکت «ب» را از شرکت «الف» اخراج کرد؟
در فرانسه میان دادگاه های تالی این کشور اختلاف نظر وجود دارد. بعضی از دادگاه های استیناف قبول کرده اند که هرگاه قید اخراج صاحب سهم در اساسنامه شرکت سهامی مشروط بر ارتکاب خطا باشد، یا اینکه اخراج او از انحلال شرکت به سبب عدم سازگاری شرکا، جلوگیری کند، اخراج شریک با تصمیم مجمع عمومی مجاز خواهد بود.
در حقوق ایران به نظر نمی رسد چنین امری مجاز باشد، مگر آنکه تمامی شرکا اساسنامه ای را که در آن چنین حقی به مجمع عمومی داده شده است امضا کرده باشند و این امر میسر نیست، مگر آنکه، در مورد شرکت سهامی عام، همه شرکا ـ اعم از مؤسسان و پذیره نویسان ـ در جلسه مجمع عمومی مؤسس، موضوع ماده 17 لایحه قانونی 1347، شرکت کرده و اساسنامه آن را تصویب کرده باشند و در مورد شرکتهای سهامی خاص، همه شرکا اساسنامه را امضا کرده باشند. قبول این نظر مبتنی بر قبول این واقعیت است که در این صورت، توافق بر اخراج سهم جنبه قراردادی دارد و چون قانون گذار این امر را منع نکرده است، قابل پذیرش است. به هر حال، بهتر است قانون گذار راه حل اخراج شریک به دلایل موجه را پیش بینی کند؛ چه در غیر این صورت ممکن است عدم سازگاری شرکا به انحلال شرکت بینجامد و نتایج نامطلوبی داشته باشد.
بند دوم: حق رأی. حق رأی یکی از اساسی ترین حقوق ناشی از مالکیت سهم است که لازم است به چند نکته در مورد آن اشاره کنیم:
1.اصل نسبی بودن حق رأی و استثنای آن. حق رأی در قانون ایران از مهم ترین حقوق فردی صاحب سهم است. این حق به سهام دار امکان می دهد در تصمیمات دسته جمعی راجع به شرکت مشارکت داشته باشد.
حق رأی سهام داران در شرکت سهامی، در اصل، تابع اصلی نسبیت است؛ یعنی هرکس در شرکت سهامی بیشتری داشته باشد از حق رأی بیشتری برخوردار است؛ چه «. هر سهم داری یک رأی خواهد بود». این قاعده را که در تبصره ماده 75 لایحه قانونی 1347 در مورد حق رأی سهام داران در مجمع عمومی مؤسس آمده است، می توان با استفاده از اصل وحدت ملاک در مورد حق رأی آنان در مجامع دیگر نیز صادق دانست. مع ذلک، قانون گذار در یک مورد اصل نسبیت را مخدوش کرده است و آن زمانی است که در اساسنامه برای سهام دار یا سهام دارانی سهام ممتاز در نظر گرفته شده اباشد و برای مثال سهام ممتاز به صاحب آن حق رأیی چند برابر سهام عادی بدهد. ماده 123ـ225L قانون تجارت فرانسه، با برهم زدن اصل ارزش اسمی به چه معناست؟ نسبیت، حق رأی سهام داران را محدود کرده است؛ بدین ترتیب که صدور سهام ممتاز با حق رأی متعدد برای صاحب سهم ممنوع است، مگر اینکه در اساسنامه قید شود بعضی از سهام با نام حق رأی دو برابر دارند. این اقدام قانون گذار فرانسه برای این بوده است که به شرکتها اجازه دهد از یک طرف سهام داران قدیمی و وفادار را در شرکت نگه دارند و از طرف دیگر از در اختیار گرفتن کنترل شرکت به وسیله سهام داران جدید جلوگیری کنند. به نظر می رسد قانون گذار ما نیز به همین دیل حق صدور سهام ممتاز با حق رأی چند برابر را پیش بینی کرده است؛ اما نامحدود بودن تعداد آرایی که می توان برای یک سهم در نظر گرفت گاه ممکن است به سوء استفاده مؤسسان و تضییع حقوق سهام داران دیگر بینجامد؛ سهام دارانی که در رأی گیری در مجامع در اقلیت قرار می گیرند، در حالی که ممکن است سرمایه بیشتری داشته باشند.
2. حذف حق رأی. فرانسه به موجب قانون پانزدهم ژوئیه 1978، شرکتهای سهامی می توانند سهامی منتشر کنند که فاقد حق رأی برای سهام دار مالک آنها باشد. مدیران شرکت سهامی با استفاده از این گونه سهام می توانند بدون تغییر نسبت رأی گیری موجود، سرمایه شرکت را افزایش دهند. فایده این راه حل این است که رقبا نمی توانند کنترل شرکت را به دست بگیرند. در حقوق ایران، چنین سهامی وجود ندارد و چون قواعد راجع به حق رأی سهام داران جنبه نظم عمومی دارد، ایچاد چنین سهامی ممنوع است؛ در نتیجه محروم کردن سهام داران از حق رأی در اساسنامه هم بلااثر خواهد بود.
مع ذلک، باید گفت حق رأی صاحب سهم جنبه مطلق دارد و گاه قابل حذف است؛ مانند صاحب سهمی که مبلغ اسمی سهام خود را پرداخت نکرده و با وجود اخطار شرکت از پرداخت باقیمانده مبلغ آن خودداری کرده است(مواد 35 لغایت 37 لایحه قانونی 1347)، یا دارنده سهام با نام یا بی نام که مطابق مواد 43 به بعد لایحه مذکور باید سهام خود را تعویض کند و در مهلت های مقرر آن را تعویض نکرده است(ماده 49 لایحه قانونی 1347).
3. عدول از حق رأی. همان طور که گفتیم، حق رأی از اساسی ترین حقوق ناشی از مالکیت سهم است، سهام دار در استفاده از آن آزادی کامل دارد، و هر گونه اقدامی از جانب شرکت برای حذف آن ممنوع است. در اینجا سؤالی که مطرح می شود این است که خود سهام دار می تواند از حق رأی خود عدول کند یا خیر.
عدول از حق رأی صورتهای مختلفی دارد؛ برای مثال، ممکن است صاحب سهم حق رأی خود را به سهام دار دیگری منتقل کند، بدون آنکه از مالکیت سهم چشم پوشی نماید، یا اینکه ممکن است انتقال گیرنده سهمی به طور غیر قابل برگشت در مقابل انتقال دهنده از حق رأی خود صرف نظر کند تا انتقال دهنده به جای او از این حق رأی استفاده کند. این گونه اقدامات برخلاف حقوق اساسی صاحب سهم است و باطل تلقی می شود. به عکس، اعطای نمایندگی صاحب سهم به دیگران منع قانونی ندارد و عدول از حق رأی محسوب نمی شود؛ چه این امر به منزله اعطای وکالت است و صاحب سهم همواره می تواند وکیل در رأی را عزل کند. به علاوه، ماده 102 لایحه قانونی 1347 حضور وکیل در مجامع عمومی را به منزله حضور صاحب سهم تلقی کرده است؛ بنابراین، هرگاه وکالت اعطا شده به صورت بلاعزل باشد، چون این امر به منزله انتقال حق رأی صاحب سهام به دیگری است و آزادی عمل او را در رأی گیری مخدوش می کند باید آن را باطل تلقی کرد. این امر به طور کلی در هر موردی که آزادی رأی صاحب سهم از او گرفته شود صادق است؛ مانند وقتی که صاحب سهمی در مقابل سهامداران دیگر متعهد می شود در جلسه مجمع عمومی در جهت خاصی رأی بدهد، یا اینکه در مقابل صاحب سهم دیگر، تعهد می کند در مجمع عمومی به عضویت او در هیئت مدیره رأی بدهد.
4. ضمانت اجرای جزایی اعمال حق رأی. قانون گذار علاوه بر اینکه از لحاظ مدنی، اقداماتی را که آزادی حق رأی صاحب سهم را مخدوش می سازد باطل تلقی کرده است، از نظر جزایی نیز برخی از این گونه اقدامات را محکوم نموده است. به موجب ماده 257 لایحه قانونی 1347: «رئیس و اعضای هیئت رئیسه هر مجمع عمومی که مقررات راجع به حق رأی صاحبان سهام را رعایت نکرده باشند، به مجازات مذکور در ماده 255 محکوم خواهند شد». البته، مجازات مورد نظر که عبارت است از جزای نقدی از 20 هزار تا 200 هزار ریال در حال حاضر بسیار ناچیز است؛ ولی همین که قانون گذار به عدم رعایت حق رأی صاحب سهم جنبه کیفری داده است نشان دهنده ی این است که او به اهمیت حفظ حق رأی صاحب سهم در شرکت سهامی واقف است؛ چه این امر به منزله حفظ دموکراسی در محدوده ای کوچک، یعنی در محدوده شرکت سهامی است.
بند سوم: حق انتقال سهم به وسیله دارنده آن. همان طور که در بحث راجع به خصایص سهم گفتیم، یکی از خصایص بارز سهم این است که قابل انتقال است. بنابراین، نه خود صاحب سهم می تواند از حق انتقال عدول کند و نه شرکت می تواند این حق را از او بگیرد(قسمت اخیر ماده 24 لایحه قانونی 1347).
مع ذلک، در مورد شرکتهای سهامی خاص می توان در اساسنامه یا مجمع عمومی فوق العاده نقل و انتقال سهام را به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی صاحبان سهام موکول کرد(مفهوم مخالف ماده 41 لایحه قانونی 1347). البته، این گفته به معنای آن نیست که می توان در شرکت سهامی خاص حق انتقال صاحب سهم را به طور مطلق از او گرفت، بلکه بدین معناست که شرکت باید با ورود منتقل الیهی که انتقال دهنده معرفی می کند موافقت کند.

شرایط تادیه مبلغ اسمی سهام جدید

ماده 158- تأديه مبلغ اسمي سهام جديد به يكي از طرق زير امكان‌پذير است :

1. پرداخت مبلغ اسمي سهم به نقد
2. تبديل مطالبات نقدي حال شده اشخاص از شركت به سهام جديد
3. انتقال سود تقسيم نشده يا اندوخته يا عوايد حاصله از اضافه ارزش سهام جديد به سرمايه شركت
4. تبديل اوراق قرضه به سهام

تبصره 1- فقط در شركت سهامي خاص تأديه مبلغ اسمي سهام جديد به غير نقد نيز مجاز است.

تبصره 2- انتقال اندوخته قانوني به سرمايه ممنوع است.

ماده 159- افزايش سرمايه از طريق بالابردن مبلغ اسمي سهام موجود در صورتي كه براي صاحبان سهام ايجاد تعهد كند ممكن نخواهد بود مگر آنكه كليه صاحبان سهام با آن موافق باشند.

ماده 160- شركت مي‌تواند سهام جديد را برابر مبلغ اسمي بفروشد يا اينكه مبلغي علاوه بر مبلغ اسمي سهم بعنوان اضافه ارزش سهم از خريداران دريافت كند. شركت مي‌تواند عوايد حاصله از اضافه ارزش سهام فروخته شده را به اندوخته منتقل سازد يا نقداً بين صاحبان سهام سابق تقسيم كند يا در ازاء آن سهام جديد به صاحبان سهام سابق بدهد.

ماده 161- مجمع عمومي فوق‌العاده به پيشنهاد هيأت مديره پس از قرائت گزارش بازرس يا بازرسان شركت در مورد افزايش سرمايه شركت اتخاذ تصميم مي‌كند.

تبصره 1- مجمع عمومي فوق‌العاده كه در مورد افزايش سرمايه اتخاذ تصميم مي‌كند شرايط مربوط به فروش سهام جديد و تأديه قيمت آن را تعيين يا اختيار تعيين آن را به هيأت مديره واگذار خواهد كرد.

تبصره 2- پيشنهاد هيأت مديره راجع به افزايش سرمايه بايد متضمن توجيه لزوم افزايش سرمايه و نيز شامل گزارشي درباره امور شركت از بدو سال مالي در جريان و اگر تا آن موقع مجمع عمومي نسبت به حسابهاي سال مالي قبل تصميم نگرفته باشد حاكي از وضع شركت از ابتداي سال مالي قبل باشد گزارش بازرس يا بازرسان بايد شامل اظهارنظر درباره پيشنهاد هيأت مديره باشد.

ماده 162- مجمع عمومي فوق‌العاده مي‌تواند به هيأت مديره اجازه دهد كه ظرف مدت معيني كه نبايد از پنج سال تجاوز كند سرمايه شركت را تا ميزان مبلغ معيني به يكي از طرق مذكور در اين قانون افزايش دهد.

ماده 163- هيأت مديره در هر حال مكلف است درهر نوبت پس از عملي ساختن افزايش سرمايه حداكثر ظرف يكماه مراتب را ضمن اصلاح اساسنامه در قسمت مربوط به مقدار سرمايه ثبت شده شركت به مرجع ثبت شركتها اعلام كند تا پس از ثبت جهت اطلاع عموم آگهي شود.

ماده 164- اساسنامه شركت نمي‌تواند متضمن اختيار افزايش سرمايه براي هيأت مديره باشد.

ماده 165- مادام كه سرمايه قبلي شركت تماماً تأديه نشده است افزايش سرمايه شركت تحت هيچ عنواني مجاز نخواهد بود.

ماده 166- در خريد سهام جديد صاحبان سهام شركت به نسبت سهامي كه مالكند حق تقدم دارند و اين حق قابل نقل و انتقال است مهلتي كه طي آن سهامداران مي‌‌توانند حق تقدم مذكور را اعمال كنند كمتر از شصت روز نخواهد بود. اين مهلت از روزي كه براي پذيره‌نويسي تعيين مي‌گردد شروع مي‌شود.

ماده 167- مجمع عمومي فوق‌العاده كه افزايش سرمايه را از طريق فروش سهام جديد تصويب مي‌كند يا اجازه آن را به هيأت مديره مي‌دهد مي‌تواند حق تقدم صاحبان سهام را نسبت به پذيره‌نويسي تمام يا قسمتي از سهام جديد از آنان سلب كند به شرط آنكه چنين تصميمي پس از قرائت گزارش هيأت مديره و گزارش بازرس يا بازرسان شركت اتخاذ گردد وگرنه باطل خواهد بود.

تبصره- گزارش هيأت مديره مذكور در اين ماده بايد مشتمل بر توجيه لزوم افزايش سرمايه و سلب حق تقدم از سهامداران و معرفي شخص يا اشخاصي كه سهام جديد براي تخصيص به آنها در نظر گرفته شده است و تعداد و قيمت اين گونه سهام و عواملي كه در تعيين قيمت درنظر گرفته شده است باشد. گزارش بازرس يا بازرسان بايد حاكي از تأييد عوامل و جهاتي باشد كه در گزارش هيأت مديره ذكر شده است.

ماده 168- در مورد ماده 167 چنانچه سلب حق تقدم در پذيره‌نويسي سهام جديد از بعضي از صاحبان سهام به نفع بعض ديگر انجام مي‌گيرد. سهامداراني كه سهام جديد براي تخصيص به آنها در نظر گرفته شده است حق ندارند در اخذ رأي درباره سلب حق تقدم ساير سهامداران شركت كنند. در احتساب حد نصاب رسميت جلسه و اكثريت لازم جهت معتبر بودن تصميمات مجمع عمومي سهام سهامداراني كه سهام جديد براي تخصيص به آنها در نظر گرفته شده است به حساب نخواهد آمد.

ماده 169- در شركتهاي سهامي خاص پس از اتخاذ تصميم راجع به افزايش سرمايه از طريق انتشار سهام جديد بايد مراتب از طريق نشر آگهي در روزنامه كثيرالانتشاري كه آگهي‌هاي مربوط به شركت در آن نشر مي‌گردد به اطلاع صاحبان سهام برسد در اين آگهي‌ بايد اطلاعات مربوط به افزايش سرمايه و مبلغ اسمي سهام جديد و حسب مورد مبلغ اضافه ارزش سهم و تعداد سهامي كه هر صاحب سهم به نسبت سهام خود حق تقدم در خريد آنها را دارد و مهلت پذيره‌نويسي و نحوه پرداخت ذكر شود. در صورتي كه برابر سهام جديد شرايط خاصي در نظر گرفته شده باشد چگونگي اين شرايط در آگهي قيد خواهد شد.

ماده 170- در شركتهاي سهامي عام پس از اتخاذ تصميم راجع به افزايش سرمايه از طريق انتشار سهام جديد بايد آگهي به نحو مذكور در ماده 169 منتشر و در آن قيد شود كه صاحبان سهام بي‌نام براي دريافت گواهي‌نامه حق خريد سهامي كه حق تقدم در خريد آن را دارند ظرف مهلت معين كه نبايد كمتر از بيست روز باشد به مراكزي كه از طرف شركت تعيين و در آگهي قيد شده است مراجعه كنند. براي صاحبان سهام با نام گواهي‌نامه‌‌هاي حق خريد بايد توسط پست سفارشي ارسال گردد.

ناو (NAV) سهم چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه ارزش سهام شرکت‌های سرمایه گذاری فاکتوری وجود دارد به اسم ناو (NAV) یا Net Asset Value که بیانگر ارزش خالص دارایی‌های شرکت است و میتوان به وسیله آن، ارزش ذاتی سهام یک شرکت سرمایه گذاری را مشخص کرد. مفهوم ارزش برای سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه اهمیت ویژه‌ای دارد. برای تعیین ارزش سهام یک شرکت روش‌های مختلفی وجود دارد که با توجه به نوع شرکت هر کدام از این روش‌ها اهمیت و کاربرد خاص خود را دارند. برخی از روش‌های تعیین ارزش سهام بر پایه سودآوری شرکت و برخی دیگر بر دارایی‌های شرکت تأکید دارند.

روش‌های ارزش اسمی، ارزش دفتری و ارزش خالص دارایی‌ها از جمله روش‌هایی است که براساس دارایی‌های شرکت تعیین و محاسبه می‌شوند. در این مطلب به بررسی چگونگی محاسبه ناو شرکت‌های سرمایه گذاری خواهیم پرداخت و به زبان ساده روش این کار را به شما آموزش خواهیم داد. بعد از مطالعه دقیق این مقاله، شما قادر خواهید بود ناو انواع شرکت های بورسی را بررسی کنید و دید بهتری در سرمایه گذاری خود بدست آورید. با ما همراه باشید.

توجه: مرحله نهایی محاسبه ناو در این مقاله آورده نشده است و باید برای مطالعه ادامه این بحث ایبوک آموزش تحلیل بنیادی گام به گام را خریداری کنید.

محاسبه ناو چه فایده‌ای دارد؟

اصولا هر چیزی در این جهان یک ارزش ذاتی دارد. این ارزش با ارزش اسمی به چه معناست؟ قیمت بازار (قیمتی که عرضه و تقاضا مشخص میکند) متفاوت است. برای درک این موضوع به مثال زیر توجه کنید.

فرض کنید شما یک کارخانه تولید خودرو با تمامی تجهیزات و ماشین آلات دارید و میخواهید آنرا بفروشید. به نظر شما قیمت این کارخانه چگونه تعیین میشود؟ فرض کنید یک مشتری برای آن پیدا میشود و 100 میلیارد میخواد آن را بخرد و شما قبول میکنید ان را به این قیمت بفروشید. در این صورت قیمت بازار که عرضه و تقاضا آن را مشخص کرده است برای این کارخانه 100 میلیارد است. اما این قیمت احتمالا کمتر از ارزش ذاتی این کارخانه است. فرض کنید اگر تجهیزات کارخانه، ماشین آلات، سازه و زمین ان را به طور جدا گانه قیمت گذاری کنیم، ارزش ذاتی کارخانه 200 میلیارد باشد. بنابراین شما 50% ارزش ذاتی کارخانه، آن را به فروش رسانده اید.

این تفاوت در قیمت و ارزش ذاتی، در بازار سهام بسیار زیاد دیده میشود. اما علت این امر چیست؟ علت این است که شما با خریدن یک یا 1000 یا 1 میلیون سهم از یک شرکت، صاحب شرکت نخواهید شد و تنها به یکی از هزاران سهامدار شرکت تبدیل خواهید شد. بنابراین قیمت بازار هر سهم، قیمت بخش کوچکی از یم شرکت است نه همه آن. اگر شما بخواهید همه سهم های موجود در بازار را بخرید تا صاحب کل شرکت شوید، به علت تقاضای بالا قیمت آن به چندین برابر قیمت فعلی خواهد رسید. بنابراین قیمت سهم یک شرکت تنها قیمت تعداد کمی از سهام یک شرکت بورسی است. بنابراین معمولا در بورس قیمتی که سهام یک شرکت در بازار دارد بسیار کمتر از ارزش ذاتی آن شرکت است. قیمت ذاتی سهام یعنی ارزش ذاتی شرکت تقسیم بر تعداد کل سهام شرکت.

رابطه قیمت ارزش اسمی به چه معناست؟ سهم و ناو آن

قیمت سهم اصولا رابطه ای با ناو سهم ندارد! به این معنی که هیچ رابطه ریاضی بین این دو قیمت وجود ندارد. اما به هر حال نمیتوان متصور بود که ناو یک سهم دو برابر شود و قیمت آن تغییر نکند. قانون نانوشته ای در بورس وجود دارد که قیمت یک سهم باید تقریبا 70% ناو آن سهم باشد. محاسبه ناو جایگاه مهمی در تحلیل بنیادی سهام شرکت های سرمایه گذاری دارد.

به طور کلی در تحلیل بنیادی محاسبه ناو سهم از اهمیت زیادی برخوردار است. اما چرا؟ اهمیت محاسبه ناو در این است که شما علاوه بر ارزیابی ریسک خرید سهم، میتوانید سهم‌های جامانده از بازار را پیدا کنید. سهم‌هایی که به واسطه رشد پرتفوی بورسی خود ارزشمند شده‌اند، اما کسی هنوز آنها را ندیده است.

ناو NAV چیست؟ فرمول محاسبه ناو

جدا از بحث سود سازی یک شرکت، محاسبه ارزش روز دارایی‌های یک شرکت میتواند ارزش ذاتی شرکت را برای ما مشخص کنید. نام NAV یا ارزش خالص دارایی یک شرکت شامل محاسبه ارزش تمامی دارایی های یک شرکت به ازای هر سهم میباشد. فرمول محاسبه ناو به صورت زیر است:

فرمول کلی محاسبه ناو

در واقع ناو یک شرکت مشخص کننده ارزش ذاتی سهام یک شرکت در لحظه است. ناو شرکت های مختلف باتوجه به سرمایه گذاری های آنها دائما در حال نوسان است.

ناو شرکت‌های سرمایه گذاری

برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سهام همواره می‌بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش ذاتی سهام بود، آنگاه می‌توان اقدام به خرید سهام نمود. البته این تنها یکی از استراتژی های معامله در بازار بورس است.

یکی از انواع شرکت‌های موجود در بازار سرمایه ایران شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند. از آنجایی که عمده دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سهام و دارایی‌های مالی است می‌توان از محاسبه ناو جهت محاسبه ارزش ذاتی این سهام استفاده نماییم. بنابراین محاسبه ناو برای شرکت‌های هولدینگ و سرمایه گذاری مفهومی کاربردی تر است. با توجه به اینکه سرمایه گذاران زیادی به خصوص تازه واردهای عرصه بورس به دنبال روش های تحلیل بنیادی هستند، ما به محاسبه ناو NAV در شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌پردازیم تا از این دریچه بتوانیم درک مفاهیم حاکم در تحلیل بنیادی در این دست از شرکت‌های سرمایه‌گذاری را بررسی کنیم.

عوامل مهم در محاسبه ناو یک شرکت سرمایه گذاری

همانطور که در فرمول بالا مشاهده میکنید، برای محاسبه ناو باید ارزش روز دارایی ها و بدهی های یک شرکت مورد بررسی قرار بگیرد. برای این منظور باید به صورت مالی و ترازنامه شرکت مراجعه کنید. در ترازنامه شرکت اطلاعاتی مثل ارزش سهامی که شرکت در بورس سرمایه گذاری کرده و همچنین سرمایه گذاری های خارج از بورس شرکت و تمامی دارایی ها، وام ها، سود و زیان و بدهی های شرکت وجود دارد.

آموزش محاسبه ناو NAV به صورت گام به گام

در این قسمت به آموزش گام به گام محاسبه ناو یک شرکت بورسی خواهیم پرداخت. در ارزش اسمی به چه معناست؟ این آموزش برای مثال از صورت مالی نماد تاصیکو در آذر ماه 98 استفاده کرده ایم. با مطالعه دقیق این مراحل، شما قادر خواهید بود بدون داشتن دانش حسابداری و امور مالی، ناو سهام های هولدینگ و سرمایه گذاری در بورس را محاسبه کنید.

مرحله اول: مراجعه به سایت کدال

برای محاسبه ناو یک شرکت باید به صورت های مالی و ترازنامه شرکت دسترسی پیدا کنید. برای این منظور ابتدا باید به سایت کدال مراجعه کنید. در این سایت همه شرکت های بورسی گزارش های خود را در ان منتشر میکنند. فرض کنید میخواهیم ناو شرکت تاصیکو را محاسبه کنیم. برای این منظور به سایت کدال codal.ir رفته و نماد مورد نظر را در قسمت جستجوی اطلاعیه ها جستجو کنید.

مرحله دوم: پیدا کردن اطلاعیه ها

وقتی نمادی را در کدال جستجو کنید، همه اطلاعیه‌های منتشر شده‌ی آن شرکت بر حسب تاریخ برای شما نمایش داده میشود. شما برای محاسبه ناو نیاز به دو اطلاعیه دارید:

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

• آخرین گزارش فعالیت ماهانه دوره 1 ماهه
• آخرین وضعیت اطلاعات و صورت های میان دوره ای 3 ماهه یا 6 ماهه

در شکل زیر این اطلاعیه ها را برای نماد تاصیکو مشاهده میکنید.

مرحله سوم: دریافت اطلاعات

این اطلاعیه را باز کنید. با تصیور زیر رو برو میشوید. در سمت راست بالای صفحه، میتوانید صورت وضعیت پرتفوی شرکت را بر اساس موارد مختلفی تنظیم کنید، آنرا روی همان “صورت خلاصه سرمایه گذاری‌ها به تفکیک صنعت” قرار دهید (به صورت پیش فرض روی همین گزینه است). در اطلاعیه ماهانه دوره ای 1 ماهه با اطلاعاتی مواجه میشود که شامل موارد زیادی است که توضیح هر کدام از آنها شما را گیج خواهد کرد. بنابراین اجازه بدهید به آن اطلاعاتی که نیاز داریم بپردازیم. در تصویر زیر شما میتوانید سرمایه ثبت شده شرکت، میزان سرمایه ثبت شده در بورس و سرمایه گذاری خارج از بورس شرکت تاصیکو را مشاهده کنید.

شما برای محاسبه ناو سهم، در این اطلاعیه تنها به همین سه عدد نیاز دارید:

1- سرمایه ثبت شده

سرمایه ثبت شده تاصیکو 20،000،000،000،000 معادل 20 هزار میلیارد ریال (2 هزار میلیارد تومان) است. هر عددی که در تصویر می بینید به میلیون ریال درج شده است یعنی باید 6 تا صفر جلوش ارزش اسمی به چه معناست؟ ارزش اسمی به چه معناست؟ بزارید.

اما سرمایه ثبت شده شرکت را اگر تقسیم بر 1000 کنید (قیمت اسمی هر سهم 1000 ریال است) تعداد کل سهام شرکت مشخص میشود. بنابراین تاصیکو دارای 20 میلیارد سهم است.

2- ارزش سرمایه گذاری بورسی

این عدد که در تصویر مشخص شده است، نشانگر کل ارزش میزان سرمایه گذاری تاصیکو در بورس است. در واقع کل سرمایه تاصیکو در بورس این مقدار است.

3- ارزش سرمایه گذاری خارج بورسی

این عدد که در تصویر هم مشخص شده است، نشانگر کل ارزش میزان سرمایه گذاری تاصیکو در شرکت های خارج از بورس است. شرکت هایی که هنوز وارد بورس نشده اند.

حال نگاهی به اطلاعیه آخرین وضعیت اطلاعات و صورت های میان دوره ای 3 ماهه یا 6 ماهه تاصیکو بیاندازید.

در این اطلاعیه تنها به یک عدد نیاز دارید و آن “جمع حقوق صاحبان سهم” است که در پایین صفحه وجود دارد. این عدد نشان دهنده‌ی تفاضل دارایی ها و جمع بدهی های شرکت است.

مرحله چهارم: محاسبه ناو

با استفاده از این اطلاعات میتوانید ناو تاصیکو را محاسبه کنید. برای این منظور باید هر سه عدد بالا را جمع و بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنید. برای آگاهی از ارزش اسمی به چه معناست؟ چگونگی این امر میتوانید کتاب الکترونکی تحلیل بنیادی سهم شناس را تهیه کنید.

متن این مقاله بخشی از کتاب انتخاب یک سهم بر اساس تحلیل بنیادی سهم شناس بود که در بالا بنر مربوط به این کتاب را مشاهده کردید. در این کتاب، ما 2 روش انتخاب یک سهم را برای دو گروه بزرگ بورسی (سرمایه گذاری و تولیدی-خدماتی) بر اساس تحلیل بنیادی آموزش داده‌ایم. همانطور که در بالا مشاهده کردید، آموزش به صورت گام به گام و کاربردی می‌باشد. برای مطالعه ادامه این مطلب و آموزش روش دوم (برای انتخاب سهم از میان شرکت‌های ارزش اسمی به چه معناست؟ تولیدی-خدماتی) پیشنهاد می‌کنیم کتاب تحلیل بنیادی سهم شناس را تهیه بفرمایید. برای تهیه این کتاب همچنین میتوانید به لینک زیر مراجعه کنید:

نتیجه گیری:

محاسبه ناو میتواند علاوه بر مشخص کردن ارزش ذاتی سهم، سهم‌های جامانده را برای ما مشخص کند. پیدا کردن ناو یک سهم چندان ساده نیست. اما لزومی به محاسبه خیلی دقیق ناو وجود ندارد. در این مقاله ما یک روش گام به گام را توضیح داده ایم که میتوانید خیلی سریع ناو یک شرکت سرمایه گذاری پیدا کنید.

اگر با مفاهیم تحلیل بنیادی آشنا نیستید میتوانید مقالات زیر را مطالعه کنید: