پرتفوی سپرده گذاری

نحوه تغییر کارگزاری و انتقال پرتفوی سهام – راهنمایی کامل تغییر کارگزار ناظر در بورس

وقتی تنها در یک کارگزاری حساب معاملاتی دارید و همه خرید و فروش ‌های خود را با همان حساب معاملاتی انجام دهید؛ کارگزار ناظر شما همان کارگزاری است که با آن همکاری دارید. چنانچه به هر دلیلی قصد داشته باشید کارگزار ناظر خود را تغییر دهید که یعنی قصد دارید کارگزاری خود را عوض کنید نیاز دارید تا نحوه تغییر کارگزاری و انتقال پرتفوی سهام خود به کارگزاری جدید را بلد باشید. همین اول بگم که تغییر کارگزاری به هیچ وجه سخت نیست و فرآیند پیچیده و نامعلومی ندارد و به سادگی و با دانستن مراحل کامل انتقال کارگزاری ، به سادگی قادرید کارگزاری خود را تغییر دهید.

بسیاری از افراد به دلیل سیستم معاملاتی کند کارگزاری خود، امکانات خوب کارگزاری دیگر، بسته های اعتباری خرید، هنگی در زمان خرید عرضه اولیه، سامانه های سریع و ساده تر، عدم تطبیق قیمت ها و حجم ها با سایت اصلی بورس، عدم پشتیبانی تلفنی مناسب کاربران و … به دنبال یادگیری نحوه تغییر کارگزاری هستند و یا شاید هم این اتفاق برای شما عزیزان پیش آمده باشد که در کارگزاری فعلی خود به منظور فروش سهام و یا حق تقدم ها و همین طور اعمال سهام جایزه در پرتفوی بورسی و … مشکل داشته باشید و به این فکر افتاده باشید که دیگر وقت آن رسیده است که کارگزاری خود را تغییر دهید و به کارگزاری بپیوندید که دیگر با این مشکلات مواجه نباشید. ما در این مطلب آموزشی قصد داریم تا مرحله به مرحله و با زبان ساده، نحوه تغییر کارگزاری و انتقال کامل پرتفوی سهام رو بهتون آموزش دهیم.

نحوه تغییر کارگزاری و انتقال پرتفوی سهام

به همان صورتی که خودتان میدانید در بورس ایران، تمامی معاملات سهام برای مشتریان حقیقی به وسیله کارگزاری‌ ها و یا کارگزار ناظر صورت می پذیرد. کارگزاری ‌ها واسطه‌ میان خریداران و فروشندگان هستند. در سیستم معاملاتی قدیمی، افراد قادر بودند سهام خود را در کارگزاری‌ های گوناگون بفروشند. به عنوان مثال چنانچه شخص در ۲ کارگزاری آگاه و مفید حساب معاملاتی می داشت و با حساب آگاه خود ۲۰۰۰ سهم فملی می خرید، قادر بود ۲۰۰۰ سهم خود را به وسیله کارگزاری مفید هم بفروشد. در واقع یعنی هیچ الزامی به منظور یکسان بودن کارگزار خریدار و فروشنده وجود نداشت.

اما در سال ‌های اخیر با راه اندازی سیستم معاملاتی آنلاین، مفهوم تازه به عنوان کارگزار ناظر به قوانین بورس اضافه شده است، یعنی که سهامداران دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی تنها قادرند به وسیله کارگزاری بفروشند که سهام خود را در آن خریده اند. اگر با همان شرایط مثال قبلی اقدام به خرید ۲۰۰۰ سهم فملی در کارگزاری آگاه کرده باشید؛ تنها قادرید به وسیله همان کارگزاری ۲۰۰۰ سهم فملی خود را بفروشید.

کارگزار ناظر ما کیست؟

همانطور که پیش تر هم خدمت شما عزیزان گفته شد، چنانچه تنها در یک کارگزاری حساب معاملاتی داشته باشید و همه معاملات خود را با همان حساب معاملاتی انجام دهید؛ کارگزار ناظر شما همان کارگزاری است که با آن کار می کنید، اما چنانچه دارایی سهام ‌تان در نمادهای معاملاتی گوناگون متفاوت است، کارگزار ناظر با توجه به سابقه‌ معاملاتی شما با کارگزاری‌ های گوناگون مشخص می شود. این بدین معنی است که در هر نماد معاملاتی با توجه به سابقه معاملاتی، کارگزار ناظر گوناگونی دارید. کارگزار ناظر همان کارگزاری است که در آن حساب معاملاتی تشکیل داده اید که می تواند؛ آگاه ، مفید ، فارابی و … باشد. نحوه اطلاع از کارگزار ناظر (کارگزاری) به این دو صورت است :

1. تطابق گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام
2. مراجعه به سایت اینترنتی شرکت سپرده‌ گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به آدرس csdiran.com و مشاهده‌ کارگزار ناظر در بخش سرویس‌ های الکترونیکی به سهامداران.

روشهای تغییر کارگزار ناظر

1. از رایج ترین روش ها به منظور تغییر کارگزار ناظر این ‌است که سهامدار بعد از فروش تمام دارایی سهام خود در یک نماد معاملاتی، حداقل برای ۱ روز معاملاتی دارایی سهام خود را در آن نماد صفر نگه دارد تا در نخستین معامله آن نماد در کارگزاری بعدی، کارگزار ناظر نیز عوض شود.
2. روش دوم این است که با مراجعه حضوری به کارگزارى مورد نظر خود و تکمیل فرم تغییر ناظر به منظور تعیین یا تغییر کارگزار ناظر و ارائه برگه خرید سهم اقدام نمایید (در این روش در صورتی که سهامدار سهم مورد نظر را نفروخته باشد، ضروری است برگه خرید سهم را از کارگزاری مبدا یا سایت سپرده گزاری بگیرید و به کارگزاری مقصد ارائه دهد)
3. روش سوم این است که با مراجعه حضوری به شرکت سپرده‌ گذاری مرکزی و یا دفاتر خدماتی پیشخوان دولت بروید و با ارا‌ئه‌ اصل کارت ملی و شناسنامه و تکمیل و تحویل فرم درخواست تغییر کارگزار ناظر را ارائه دهید (نکته جالب توجه این است که با توجه به روش های اول و دوم که ساده تر است و نیاز به مراجعه حضوری کم تر است، استفاده از روش ۳ دیگر طرفداری ندارد)

نحوه تغییر کارگزاری در کارگزاری آگاه – راهنمای گام به گام

در ابتدا باید گفت که انتقال ناظر در کارگزاری آگاه احتیاجی به مراجعه حضوری نخواهد داشت و به سادگی و با دریافت کد آنلاین خود را از سایت ex.agah.com می توانید در سامانه آساتریدر کارگزاری آگاه و در بخش تغییر کارگزار ناظر نسبت به تغییر ناظر سهام خود به صورت غیر حضوری اقدام نمایید. چنانچه آخرین خرید خود را در یک نماد، با کارگزاری آگاه انجام داده ‌اید، به منظور ارسال درخواست، قادرید به بخش درخواست ‌ها و گزینه درخواست انتقال ناظر بروید و با استفاده از آیکن + پنجره درخواست جدید برای شما عزیزان نمایان خواهد شد. آیکن + در عکس زیر برای شما نمایش داده شده است:

نماد خود را انتخاب نمایید و درخواست خود را برای کارگزاری بفرستید. در نظر داشته باشید که در ادامه انجام این فرآیند، درخواست شما به وسیله کارشناسان قسمت اوراق بهادار بررسی می شود و در صورتی که منع قانونی به منظور انتقال ناظر وجود نداشته باشد، کارگزار ناظر شما عوض خواهد شد و کارگزاری آگاه تحت عنوان ناظر نماد شما نام خواهد گرفت و من بعد قادرید تمامی خرید و فروش های خود را از سیستم های معاملاتی این کارگزاری انجام دهید و از تمامی خدماتی که پیش از این تنها مختص به کاربران این کارگزاری بوده است، استفاده نمایید.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

این نکته ها را در این زمینه در نظر داشته باشید که در صورت بدهکاری به کارگزار قبلی، قابلیت تغییر کارگزار ناظر برای شما وجود ندارد و باید با کارگزاری قبلی که در آن به انجام معاملات مختلف پرداخته اید، تسویه حساب نمایید. نکته دیگر این که نحوه تغییر کارگزاری و عوض کردن ناظر بازار ، یک روز پس از انجام آخرین معامله شما عزیزان امکان پذیر خواهد بود. برای نمادهایی که در کارگزاری پیشین شما، فریز شده اند، امکان تغییر کارگزار ناظر وجود نخواهد داشت.

این موضوع هم در میان مردم به اشتباه برداشت میشود؛ اینکه کارگزاری خود را تغییر می دهید به کد بورسی و تغییر کد بورسی شما ارتباطی نخواهد داشت و کد بورسی شما عزیزان، کد منحصر به فردی شامل ۳ حرف از نام خانوادگی شما و ۵ عدد در ادامه است که تنها یک بار دریافت شده و در تمامی کارگزاری ها هم تغییری نخواهد کرد و در واقع تا انتها با شماست. آخرین نکته که باید در این خصوص مد نظرتان باشد این است که ارسال درخواست تغییر کارگزاری (تغییر کارگزار ناظر)، به سادگی و با موبایل و یا کامپیوتر شخصی شما عزیزان امکان پذیر می باشد و همان طور که پیش تر هم ذکر شد، به هیچ وجه کار سخت و پیچیده ای نخواهد بود.

خلاصه متن

به صورت خلاصه باید گفت که برای انجام معاملات و تغییر کارگزاری به آگاه ابتدا به وسیله سایت آگاه اکسپرس ثبت نام نمایید و جهت احراز هویت به دفاتر پیشخوان مراجعه فرمایید. پس از صدور کد معاملاتی دسترسی “کاربر تستی” شما به دسترسی “مشتری” تبدیل خواهد شد. بعد از این فرآیند به وسیله منوی اصلی سامانه و انتخاب گزینه “تغییر کارگزار ناظر” قادر خواهید بود دارایی خود را به کارگزاری آگاه انتقال دهید. به منظور ارسال درخواست قادر هستید به بخش درخواست ‌ها و گزینه درخواست انتقال ناظر مراجعه نمایید. با استفاده از آیکن + پنجره درخواست جدید برای شما عزیزان نمایان خواهد شد. نماد خود را انتخاب کرده و درخواست خود را برای کارگزاری ارسال نمایید. درخواست شما به وسیله کارشناسان قسمت اوراق بهادار بررسی شده و در صورتی که منع قانونی برای انتقال ناظروجود نداشته باشد، کارگزار ناظر شما تغییر می کند و کارگزاری آگاه به عنوان ناظر نماد مدنظر شما خواهد بود.

پرتفوی سهام چیست و استراتژی پرتفوی بهینه بورس یعنی چی؟

معنی ساده عبارت پرتفوی سهام ، سبد سرمایه‌ گذاری به طور عام و سبد سهام از ترکیب دارایی‌ های سرمایه‌ گذاری شده به وسیله یک سرمایه‌ گذار می باشد. به عبارت دیگر پرتفوی سهام یا همان پرتفولیو که به آن سبد سهام هم گفته می شود، به مجموعه سهام خریداری ‌شده به وسیله شخص سرمایه گذار در بورس گفته می شود. به عنوان مثال وقتی شما ۱۰۰ میلیون تومان از دارایی خودتون رو برای سرمایه گذاری به بورس وارد می کنید و این ۱۰۰ میلیون را بین ۴ سهم مختلف تقسیم می‌ کنید، در حقیقت یک سبد سرمایه‌ گذاری متشکل از ۴ سهام مختلف برای خود تشکیل داده ‌اید، که ارزش کل سهام های شما، همان ارزش پرتفوی یا همان سبد سهامی شما خواهد بود. اگر میخواید با پرتفوی سهام در بازار سرمایه بیشتر آشنا بشید، این مطلب آموزشی بهترین راهنما برای شماست.

پرتفوی سهام

جالب است بدانید که این اصطلاح در همه بازارهای در تمام دنیا یکی از پرکاربردترین اصطلاحات بازارهای مالی و مخصوصا بازار بورس به حساب می آید. اصطلاح “سبد سهام” یا “پرتفوی” به ترکیبی از دارایی های مالی مانند سهام، اوراق قرضه و وجه نقد می گویند که در حساب بورسی شما قرار دارد. امکان دارد که پرتفوی سهام به وسیله سرمایه گذاران انفرادی و یا به وسیله متخصصین مالی در قالب صندوق های تامینی، بانک ها و سایر موسسات مالی تشکیل و اداره گردد.

در نظر داشته باشید که به صورت کلی، سبد سهام بورس با توجه به میزان تحمل ریسک سرمایه گذار، بازه زمانی و اهداف سرمایه گذاری را طراحی و مدیریت می کند. در این مطلب آموزشی از سایت کد بورسی بنا داریم در خصوص با اهمیت و چگونگی تشکیل پرتفوی در بازار بورس اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم، پس در ادامه با ما همراه باشید تا نحوه تشکیل یک پرتفوی بورسی قدرتمند و سودده را به شما عزیزان آموزش دهیم.

منظور از پرتفوی دارایی در بورس

زمانی که شما در بورس و در سهام گوناگون اقدام به سرمایه گذاری می کنید، در حقیقت یک پرتفوی بورسی برای خود تشکیل داده اید که در آن سهام چندین شرکت مختلف قرار گرفته است و از طریق پرتفوی سهامی یا همان سبد سهامی می توانید آن ها را در یکجا جمع کرده و مدیریت کنید. وقتی هم در خصوص با مدیریت ریسک و خرید سبد سهام در بورس صحبت می شود، دقیقا منظور همین است که از خرید تک سهم و سرمایه گذاری تمام پول خود در یک سهم اکیدا خودداری کنید و به جای آن کل سرمایه خود را به ۳، ۴ و یا حتی ۵ قسمت تقسیم بندی کنید و هر بخش را در یک شرکت سرمایه گذاری نمایید.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در تشکیل پرتفوی سهام شما باید از دانش تحلیلی شامل؛ تحلیل فاندامنتان یا همان بنیادی سهام و همین طور تحلیل تکنیکال آن آگاهی داشته باشید. همچنین زمانی که قصد دارید هر قسمت از سرمایه خود را روی یک شرکت سرمایه گذاری کنید، به این منظور که اصول متنوع سازی را رعایت کنید، احتیاج است شرکت هایی را که انتخاب می کنید در چند صنعت گوناگون بورسی باشند تا سبد سهامی شما متنوع تر و در برابر ریزش ها و اصلاحات بازار مقاوم تر شود. همچنین قادر هستید قسمتی از سهام خود را به شرکت های بزرگ بازار و قسمتی دیگر را به شرکت های کوچک و پر نوسان اختصاص دهید.

فرق پرتفوی سهام با پرتفوی لحظه ای و ارزش پرتفوی در چیست؟

1. پرتفوی سپرده گذاری یا سبد سهامی: همانطور که پیش تر هم گفته شد، دارایی واقعی شما نزد کارگزار ناظر را به شما نشان می دهد. چنانچه شما سهمی را برای اولین بار به وسیله هر کارگزاری خریداری کرده باشید، تعداد سهامی که از طریق آن کارگزاری خریده اید، در این بخش نمایش داده خواهد شد و شما می توانید آن ها را مدیریت کنید.
2. پرتفوی لحظه ‌ای: پرتفوی لحظه ای، وضعیت سود/زیان دارایی های تحت مدیریت شما را در لحظه و به صورت آنلاین نشان می دهد. در پرتفو لحظه ای تعداد دقیق سهامی را که در مدیریت شماست و مالک آن هستید به نمایش در خواهد آمد.
3. ارزش پرتفوی : به ارزش مالی و نقدی پرتفوی هر فرد حقیقی یا حقوقی، ارزش پرتفوی گفته می شود. شایان ذکر است که به منظور قیمت ‌گذاری شرکت ‌های سرمایه‌ گذاری پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار، حائز اهمیت ‌ترین عامل، ارزش پرتفوی این شرکت‌ ها خواهد بود.

نکات مهم برای تشکیل سبد سهام مناسب در بورس

انواع روش های سرمایه ‌گذاری در بورس ریزه‌ کاری ‌های بسیاری در خود دارد که اگر آن‌ ها را فرا بگیرید؛ جذابیت سرمایه‌ گذاری در بازار سرمایه برای شما عزیزان چند برابر خواهد شد. هر فردی شروع به سرمایه گذاری در بازار بورس می کند، می‌ خواهد تکنیک ‌های سرمایه‌ گذاری و خرید سهام شرکت ‌های پربازده بورسی را بشناسد و در آن ‌ها سرمایه‌ گذاری نماید؛ ولی چطور می ‌توان حساب ‌شده و دقیق در بازار سرمایه قدم برداشت و بهترین سبد سهام را تشکیل داد؟ در پاسخ باید گفت که تشکیل بهترین سبد سهام، روش‌ های علمی و تجربی متعددی دارد که در ادامه ۶ مورد از آن‌ ها برای شما عزیزان عنوان خواهیم کرد :

۱) هیچ وقت بر روی یک سهم سرمایه گذاری نکنید

این طور فرض کنید که سبد سهام خود را تنها از یک صنعت خاص تشکیل داده اید، به عنوان مثال تنها در شرکت های دارویی یا خودرویی سرمایه گذاری کرده اید. در صورت رکود در آن صنعت، در همه سهام موجود در پرتفوی خود متضرر می شوید، پس پیشنهاد می ‌شود حتما تنوع را رعایت نمایید و سبد معاملاتی خود را از سهام شرکت‌ های متنوع پر کنید. البته این موضوع را در خاطر داشته باشید که آن ‌قدر تنوع سهام را زیاد نکنید تا بعد در مدیریت پرتفوی خود دچار مشکل شوید.

۲) صنایع پر بازده را برای تشکیل پرتفوی سهام در نظر بگیرید

در هنگام تشکیل پرتفوی، اول صنایع پر بازده را بشناسید و در ادامه از بین آن ها صنایع پرتفوی خود را انتخاب نمایید. این نکته را در خاطر داشته باشید که بدون مطالعه شرکت ها و انتخاب سهام های گوناگون و تصادفی نیز امکان دارد ضرر کنید و همین طور سود، بنابراین نیاز است با تشخیص صنایع مطلوب جلوی ضرر را بگیرید. با این کار تا حدود زیادی قادرید ریسک سرمایه گذاری در بورس را کم کنید.

۳) شاخص بورس را همیشه در پرتفوی سپرده گذاری نظر داشته باشید

چنانچه به‌ جای صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری مشترک، سرمایه گذاری مستقیم را انتخاب کرده ‌اید، باید حواستان به موارد بسیاری باشد که ریسک فعالیت ‌های شما در بازار بورس را کم کند و در عین ‌حال بازدهی مطلوبی هم کسب کنید. یکی از نکات حائز اهمیت در راستای تشکیل سبد سهام و انتخاب سهام با بازدهی بالا، توجه به شاخص بورس خواهد بود. برای تحلیل آسان اطلاعات بازار بورس، کافی است به دو شاخص مهم بازار بورس یعنی؛ “ شاخص کل بورس ” و “ شاخص کل هم‌ وزن ” بیشتر توجه داشته باشید.

این موضوع را در خاطر داشته باشید که افرادی که تمایل به سرمایه ‌گذاری در شرکت ‌های بزرگ دارند، بهتر است با دقت بیشتری به تغییرات شاخص کل بازار بورس توجه داشته باشند؛ ولی درباره شاخص کل هم ‌وزن هم همان ‌طور که مستحضرید مربوط به تغییرات همه شرکت ‌های بورسی با وزن یکسان شرکت ها می باشد.

۴) شرکت مناسب را برای تشکیل پرتفوی سهام انتخاب کنید

هیچ زمان نمی توان به صورت قطعی گفت که چه شرکتی برای سرمایه گذاری بهتر هستند؛ به خاطر این که عوامل بسیار زیادی روی این مسئله موثر است. به‌ صورت کلی می ‌توان این طور بیان داشت که چنانچه روش‌ های تحلیل بازار سرمایه با تکیه‌ بر تحلیل‌ های‌ تکنیکال یا بنیادی را دنبال کنید تا حدود زیادی ادامه راه برای شما روشن می باشد؛‌ ولی چنانچه هیچ‌ کدام از ابزار های تحلیلی بیان شده را نمی ‌شناسید، نیاز است که به متخصص در این زمینه روی آورده و هم زمان به یادگیری مبانی سرمایه گذاری در بورس بپردازید.

۵) وزن سرمایه ‌گذاری در سهام را منطقی در نظر بگیرید

توزیع مناسب وزن سرمایه از حائز اهمیت ترین معیار ها در تشکیل سبد سهام و سرمایه گذاری در بورس به شمار می رود. به عنوان مثال پرتفوی یک معامله گر از ۵ سهم متنوع تشکیل می شود، ولی ۷۰ درصد وزن سرمایه خود را به یک سهام خاص اختصاص داده است. بنابراین در حقیقت رعایت تنوع در این سبد هیچ اثری در کاهش ریسک نخواهد داشت. پیشنهاد داریم حجم معاملات خود را به طور مناسب بین سهام توزیع فرمایید.

۶) به سهام شرکت ها تعصب نداشته باشید

بعضی افراد بخاطر این که در گذشته سهام یک شرکت خاصی را خریداری کرده و از آن سود کسب کرده اند در همه حال آن را یکی از حائز ترین گزینه های خود در سبد سهام می دانند. گفتنی است که در تشکیل پرتفوی مواردی مختلفی اثرگذار است و باید با شناخت سطحی و سود های تصادفی نسبت به سهم شرکتی نگاه متعصب آمیز نداشته باشیم. حتی سودآور بودن یک سهم معینی در چند سال متمادی نشانه ای بر پر بازده بودن آن در این زمان نمی باشد. پیشنهاد می شود پس از بررسی تمام دلایل علمی، یک سهم را در سبد معاملاتی خود قرار دهید.

نتیجه گیری نهایی

سبد سهام یا پرتفوی بورس ترکیبی از سهام های گوناگون است که معامله گر اقدام به خرید آنها کرده است. پرتفوی یک کلمه فرانسوی است و به معنی سبد سهامی می باشد. در نظر داشته باشید که هدف اصلی از تشکیل سبد سهام استفاده مناسب از سهام صنایع گوناگون برای تقسیم ریسک سرمایه گذاری است. در این باره این ضرب المثل قدیمی می گوید: “همه تخم مرغ های خود را در یک سبد یکسان نچینید” به خاطر این که در صورت شکستن سبد، تمام تخم مرغ ها شما هم تماما شکسته خواهند شد. توجه داشته باشید که تشکیل پرتفوی باعث کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس خواهد شد.

در انتها باید گفت که به صورت کلی، در بازار سرمایه بهتر است منطقی و دور از هر گونه برخورد احساسی عمل کنیم. قرار نیست دائما تحلیل ‌های شما درست باشند و سود کنید و بازار هم صعودی باشد. چنانچه قصد دارید یک ‌قدم حساب ‌شده بردارید،‌ در مرحله ابتدایی می بایست اشتباه‌ خود را بپذیرید و در مرحله بعدی تصمیم منطقی ‌تری را برای اصلاح آن در دستور کار خود قرار دهید. نکته بعدی این است که برای تشکیل سبد سرمایه و شروع سرمایه گذاری، حتما باید از کارشناسان این زمینه کمک گرفته و آموزش های لازم را در همین سایت و به صورت کاملا رایگان ببینید.

امیدوارم که این مطلب راهنمای بورسی توجه شما را جلب کرده باشد، هر گونه سوال و یا موردی بود از بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید.

سود سهام عدالت تا پایان سال واریز می‌شود

سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت گفت: طبق قانون تا پایان سال جاری برای واریز سود عملکرد سال ۹۹ شرکت‌های سرمایه‌پذیر عدالت مهلت وجود دارد.

_ فارس نوشت: اکبر حیدری در پاسخ به این پرسش که برای وصول سود عملکرد سال ۹۹ سهام عدالت چه اقدامی انجام شده است اظهارداشت: هنوز تصمیم قطعی گرفته نشده، اما مقرر شده است کارگروه ویژه‌ای از سوی شورای عالی بورس و سازمان بورس در هفته آینده تشکیل شود که کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت هم در این کارگروه حضور خواهند داشت.

سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت گفت: کارگروه ویژه وظیفه وصول سود عملکرد شرکت‌های سرمایه‌پذیر عدالت را بر عهده خواهند داشت و باید به‌صورت مناسب و در اسرع وقت این سود به حساب دارندگان سهام عدالت و ذی‌نفعان واریز شود.

وی گفت: فرآیند وصول سود سهام عدالت و توزیع آن بین سهامداران با فرآیند معاملاتی‌شدن سهام عدالت از هم جداست در سال‌های قبل هم که هنوز سهام عدالت آزاد نشده بود سود شرکت‌ها وصول و توسط سازمان خصوصی‌سازی بین سهامداران عدالت توزیع می‌شد و این تفاوت نمی‌کند که سهامدار عدالت روش مدیریت مستقیم یا غیرمستقیم را انتخاب کرده باشد یا سهام عدالت در پرتفوی او قرار داشته یا نشان داده نشود تا زمانی که کسانی سهام عدالت دارند سود عملکرد شرکت‌ها توسط کارگروه وصول و به حساب‌شان واریز می‌شود.

حیدری در پاسخ به این سوال که نحوه توزیع سود پرتفوی سپرده گذاری سهام عدالت چگونه خواهد بود، گفت: سال گذشته سود سهام عدالت مربوط به عملکرد سال ۹۸ وصول شد، اما توزیع آن طبق اعلام سازمان خصوصی‌سازی به جز سود شرکت مخابرات، سود بقیه شرکت‌های سرمایه‌پذیر عدالت بین سهامداران توزیع شد.

وی افزود: امسال هم این کارگروه بعد از تشکیل تلاش خواهد کرد سود شرکت‌ها را جمع‌آوری و به صورت متمرکز از طریق سامانه خصوصی‌سازی یا سامانه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی یا سجام واریز کند و همچنین دو بانک اعلام کردند بدون دریافت کارمزد و هزینه حاضر به توزیع سود سهامداران عدالت هستند.

سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت گفت: به هر حال طبق قانون تا پایان سال جاری برای واریز سود عملکرد سال ۹۹ شرکت‌های سرمایه‌پذیر عدالت مهلت وجود دارد.

حیدری همچنین گفت: کارگروه ویژه‌ای که برای سهام عدالت با مصوبه شورای عالی بورس تشکیل می‌شود قرار است علاوه بر آن آیین‌نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت را هم مورد بررسی و تجدیدنظر قرار دهد که بر اساس قانون اصل ۴۴ و فرمان ۸‌بندی مقام معظم رهبری در سال ۸۵ آئین‌نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت را با دقت و بر اساس صرفه و صلاح سهامداران اصلاح کنند.

وی این خبر را هم داد: در حال حاضر ۲۸ شرکت استانی سهام عدالت در بورس پذیرش شده‌اند و فقط ۳ شرکت سرمایه‌گذاری استان تهران، البرز و سمنان باقی مانده است که فعلا کل فرآیند سهام عدالت متوقف مانده و باید کارگروهی که تشکیل می‌شود در مورد آن تصمیم بگیرد.

لزوم آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی به منظور حفظ ثروت ملی برای نسل آینده

به گزارش خبرگزاری تسنیم، لزوم توجه به آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی کشورهای در حال توسعه الزام به سیاستگذاری و حفظ ثروت ملی برای نسل آینده از طریق برقراری عدالت بین نسلی، پس‌انداز ملی و تولید ملی است. در کشورهایی که بخشی یا تمام ثروت از منابع طبیعی (نفت و گاز) تامین می‌شود، نیاز بیشتری به مصرف و کاهش فقر دارند و این کشورها باید سرمایه عمومی و خصوصی خود را در جهت توسعه کشور هم‌افزایی کنند.

امروزه اغلب کشورهای در حال توسعه دارای منابع طبیعی و انرژی از دو دارایی اساسی ملی برخوردار هستند؛ 1- منابع نفت و گاز 2- صندوق‌های ثروت ملی (پولی و بانکی) و همانطور که منابع نفت و گاز دارایی ملی محسوب می‌شوند اما دارای اشکال و نقایص هستند. چرا که درآمدهای نفتی به دلایلی از جمله نوسان قیمت نفت، تحریم‌های اقتصادی، نوسان توان تولیدی از میادین نفتی ناپایدار، در حال نوسان پرتفوی سپرده گذاری هستند و به دلیل این مولفه‌ها درآمد حاصل از منابع طبیعی جزو درآمدهای غیرپایدار برای دولت و حکمرانی تلقی می‌شود و دولت متکی به درآمد نفت و گاز را دچار کسری بودجه، استقراض از منابع بانک مرکزی، افزایش نرخ ارز، کاهش اعتبارات عمرانی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و بالا بردن درآمدهای مالیاتی متوسل می‌شود و نتیجه آن کاهش پس‌انداز و ذخایر ارزی است. دومین دارایی اساسی هر کشوری وجود صندوق‌های ثروت ملی است که نقش حفظ ارزش پول حاصل از صادرات منابع نفتی و توسعه سرمایه دارد.

در ایران مطابق قانون ماده 84 در دهه 80 قانون برنامه پنجم با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و حفظ سهم نسل‌های آینده، برقراری عدالت بین نسلی، پس‌انداز ملی و تولید ملی، صندوق توسعه ملی تأسیس شد. منابع موجود در صندوق توسعه ملی به عنوان امانت نسل‌های آینده باید به بهترین نحو و با در نظرگرفتن ریسک سرمایه‌گذاری‌ها جهت بهره‌برداری بهتر از ثروت‌های زیرزمینی و منابع طبیعی، مورد استفاده قرار بگیرد که مدیریت بهینه دولت و نظام حکمرانی منطبق بر رشد اقتصادی هدایتگر و حفظ ثروت ملی است.

کشورهای صادرکننده و دارای میادین نفت و گاز اقداماتی در واکنش به چالش‌های وابستگی به درآمدهای نفتی و متغیرها و شوک‌های نوسانان و رویدادهای سیاسی اقتصادی محوریت بازار جهانی نفت و عدم کارکرد بودجه ابزارها و اهرم با ثبات اقتصادی بلندمدت صورت گرفته از جمله تدوین سیاست مالی، ایجاد تشکیل صندوق توسعه ملی در ایران، با هدف کنترل و نظارت بر منابع مالی و اجرایی کشور و ایجاد انضباط مالی و شفافیت اقتصادی و حذف برنامه‌های ارزپاشی شکل قانونی گرفت و درآمد مازاد ذخیره‌سازی منابع ارزی به موجب مفاد ماده 60 قانون برنامه سوم توسعه مصوب (1379) و درآمد حاصل از صادرات و فروش منابع طبیعی مقرر به واریز به صندوق توسعه ملی شد. همچنین منابع این صندوق‌ها صرف سرمایه‌گذاری‌های با بازدهی سرمایه بالایی شوند و بررسی عملکردی منابع. اصلی‌ترین منبع واریزی به حساب صندوق سهم 20 درصدی از درآمد حاصل از صادرات نفت، گاز، فرآوردهای نفتی و میعانات گازی بوده و قرار شد سالانه 3 واحد درصد افزایش یابد برهمین اساس سهم صندوق از رقم 20 درصد از سال 1389 به رقم 26 درصد در سال 1392 افزایش یافته این دخیره‌سازی به 29 درصد در سال 1393 رسید.

از دیگر آثار مثبت هدفمند تاسیس صندوق توسعه ملی رشد اقتصادی با پرتفوی سپرده گذاری ایجاد حمایت از اشتغال پایدار و پرداخت تسهیلات تکمیلی به طرح‌های موضوع قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع صندوف توسعه ملی، (مصوب سال 1396) که طبق آن، برای تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، به صندوق توسعه ملی اجازه داده شده تا با هدف ارتقاء تولید و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری، معادل ریالی 1.5 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی را به صورت قرض‌الحسنه نزد موسسات مالی تعیین شده در این قانون سپرده‌گذاری کند تا این منابع صرف اعطای تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی برای ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای زیر 10 هزار نفر واقع در مناطق مرزی و عشایری یکی از اقدامات موثر رشد اقتصادی صورت گرفت، صندوق توسعه ملی به عنوان یکی از مقرهای فرماندهی اقتصاد کلان و بازو ساختاری نهادی برای جلوگیری از انتقال بی‌ثباتی نفتی به اقتصاد کلان در اینگونه کشورها محسوب می‌شود.

در واقع صندوق توسعه ملی یک مکانیزم برای انتقال پس‌انداز و سرمایه‌گذاری از حال به آینده که تحت مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم دولت در کوتاه‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری شود و اهداف صندوق توسعه ملی شامل ثبات درآمدهای دولت و درآمدهای صادراتی، تجمیع پس‌اندازها برای نسل‌های آتی، مدیریت ذخایر خارجی، مقابله با ناپایداری و غیرقابل پیش بودن درآمدها، پشتیبانی از پروژه‌های سودآور، مشارکت با بخش خصوصی توسعه دهنده و تولید محور و از سویی دیگر در سی و هشتمین هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گزارش عملکرد 10 ساله اعلام شد از محل ذخایر و منابع ارزی صندوق توسه ملی به ارزش 5/3 میلیارد دلار به 82 فعال شرکت خصوصی و 33/8 میلیارد دلار برای 316 طرح اقتصادی و تولید ملی و نیروگاهی تسهیلات ارزی جهت صادرات کالای غیرنفتی مشارکت تخصیص داده شده که 75 درصد از حجم تسهیلات ارزی و مشارکت بخش خصوصی و مطالبات منابع صندوق مجددا بازگشته که به نظر می‌رسد این حجم تخصیص مالی ارزی از محل ذخایر ارزی در سال‌های رونق نفتی، ریشه در مازادهای بودجه دولت و مازاد حساب جاری دارد بنحوی که در هنگام وقوع یک شوک مثبت نفتی، و رشد اقتصادی متکی بر تولید ملی درآمدهای دولت افزایش یافته و سرمایه‌گذاری‌های عمومی نیز افزایش می‌یابد و نقش مهمی در بالا بردن مخارج مصرفی داخلی و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی ایفا می‌کند.

به عبارت دیگر، سیاست مالی انبساطی در کشورهای نفتی، سازو کار اصلی تزریق درآمدهای نفتی و غیرنفتی پایدار نیروگاهی به اقتصاد است، از این رو میزان استفاده از درآمدهای نفتی، یک تصمیم سیاست مالی است که می‌تواند بر اقتصاد داخلی از جمله تورم و اشتغال اثرگذار باشد و اثراث مثبت سیاست‌های چرخه مالی دولت بوده است.

از زمان تاسیس تاکنون صندوق توسعه ملی ایران دچار تلاطم‌ها و شکست‌هایی شده است که به واکاوی دلایل شکست حساب ذخیره ارزی در این مقاله می‌پردازیم.

ابتدا به نظرات مهدی غضنفری رئیس هئیت عامل صندوق توسعه ملی می‌پردازیم.

مهدی غضنفری نحوه استفاده پرتفوی سپرده گذاری از منابع ارزی و اوضاع شرایط اقتصادی کشور، چالش‌های اخیر صندوق و تجربیات حساب ذخیره ارزی را استناد می کند که باید عبرت گرفت. همچون نگاه سرمایه‌ای به پول نفت که باید تبدیل به ثروت و سوددهی شود و سود حاصل از درآمد اصل پول نفت روانه بودجه کشور شود که متاسفانه پول‌پاشی در بازار و پمپاژ تزریق ارز به بازار ارز و برداشت از اصل منابع ارزی حاصل از فروش نفت استفاده ناکارآمد از منابع ارزی شکل گرفته است و اگر با چنین تصمیم‌گیری عمل می‌شد اکنون بیش از هزار میلیارد دلار منابع ارزی نزد صندوق توسعه ملی پس انداز موجود بود.

از دلایل دیگر شکست در حساب ذخیره ارزی دو دسته دیگر است؛ اولین دسته باور غلط و توهم‌زا که منابع صندوق توسعه ملی بیکران و حد اندازه ندارد و پرداخت تسهیلات و برگشت برداشت‌های پرریسک و نافرجام که بانک‌های عامل دلسوزی بر بازگشت منابع برداشت شده در قالب تسهیلات اعطایی ندارند چرا که اعتبار از پرتفوی سپرده گذاری حساب بانک عامل برداشت نشده و بانک عامل واسطه بوده وقتی پول را به متقاضی (تسهیلات گیرنده) پرداخت می‌کردند، اگر برمی‌گشت که به دولت می‌دادند اما اگر این پول برنمی‌گشت عین خیالشان نبود چون نه تنها ضرر نمی‌کردند بلکه در صورت طولانی شدن بازپرداخت، سود بیشتری هم می‌بردند و دسته دوم سیاستگذاران در دولت‌های مختلف، تفاوت زیادی میان صندوق ریالی و ارزی قائل نبودند. یعنی در حالیکه منابع ارزی از این محل پرداخت شد آن را در سررسید به صورت ریالی بازپس می‌گرفتند. در آن زمان مسئولین بانک‌ها و سازمان‌ها شاید به اندازه الان نمی‌دانستند که تفاوت صندوق ریالی و ارزی چیست؟ در حالی که حساب، ارزی است و باید به همان صورت ارزی هم بازپرداخت‌ها انجام شود.

براساس گزارش موسسه صندوق ثروت حاکمیتی 2016 تقریبا 100 صندوق ثروت حاکمیتی وجود دارد که ارزش دارایی جمعا به مبلغ 9834 میلیارد دلار می‌باشد که از این میان 10 صندوق بزرگ ثروت ملی هستند که به ترتیب صندوق‌های ثروت ملی نروژ، عربستان سعودی، کویت، قطر، ابوظبی، چین، هنگ کنگ، سنگاپور نام برده شده که غالبا منابع صندوق‌ها حاصل ازفروش نفت و گاز، ذخایر ارزی بانک مرکزی، اوراق قرضه و سهام تامین شده است

نروژ

نروژ دولت نروژ به منظور مدیریت درآمدهای نفتی، جلوگیری از انتقال شوک‌های نفتی به اقتصاد و تامین رفاه نسلهای آتی، در سال 1990 اقدام به تاسیس یک صندوق نفتی کرده است. بررسی‌های مربوط به تاسیس این صندوق از سال 1974 آغاز و در سال 1983 با پرتفوی سپرده گذاری تصویب قانون مربوط به صندوق، پایان یافت. طبق این قانون دولت موظف بود درآمدهای حاصل از بهره‌برداری از منابع نفتی خود را در صندوق مذکور ذخیره کرده و تنها از سود این ذخیره، و نه خود درآمد نفت، در مواقع لزوم استفاده کند. تا سال 1997 استراتژی این صندوق برای سرمایه‌گذاری منابع خود، مشابه استراتژی بانک مرکزی نروژ در مورد ذخایر ارزی بود، به این معنی که دولت منابع صندوق را تنها در اوراق قرضه با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کرد.

اما پس از آن وزارت اقتصاد تصمیم گرفت مقداری از منابع صندوق را در سهام سرمایه‌گذاری کند. در سال 2006 نام این صندوق به صندوق بازنشستگی دولت نروژ (GPF (تغییر یافت. این صندوق یکی از بزرگترین موسسات سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی جهان محسوب می‌شود GPF. از دو صندوق مجزا تحت عناوین Global- GPF یا GPFG و Norway-GPF تشکیل شده است. منابع GPFG تنها شامل درآمدهای نفتی دولت نروژ است و به عنوان یک صندوق ثبات‌ساز و پس‌انداز فعالیت می‌کند.

از نکات قابل توجه در مورد صندوق بازنشستگی دولت نروژ یکی مدیریت موفق آن است که توانسته از نظر دارایی و میزان شفافیت طی سال‌های فعالیت این صندوق، جایگاه آن را به تراز اول دنیا ارتقاء دهد و دیگری اینکه صندوق نروژ از نظر دارایی و مناطق جغرافیایی سرمایه‌گذاری، بسیار متنوع‌سازی شده و تنها در خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کند. در واقع گستره سرمایه‌گذاری آن تمام مناطق جهان را شامل شده درآمدهای نفتی به صورت سود سرمایه‌گذاری‌های خارجی به اقتصاد این کشور وارد می‌شود.

جمعیت 5 میلیونی کشور نروژ مالک بیش از یک درصد از سهام کل جهان است. سهم متوسط هر شهروند از ثروت در این کشور، معادل 193 هزار دلار آمریکاست. شاید این موضوع که صندوق نروژ مالک 3.1 درصد از کل سهام شرکت‌های پذیرفته شده در جهان است، به درک بهتری از بزرگی این صندوق کمک کند. نروژ تنها کشور نفتی توسعه یافته است که همانند دیگر کشورهای نفت خیز دنیا درآمدهای حاصل از فروش نفت خود را صرف هزینه های جاری نمی‌کند. این کشور مشغول پس‌انداز کردن پول صادرات نفت خام و گاز در یک صندوق مستقل است. منابع این صندوق به اندازه‌ای است که اگر سهم هر شهروند نروژی با کرون محاسبه و پرداخت شود، همه آنها میلیونر می‌شوند.

کویت

اولین صندوق ثروت حاکمیتی مربوط به کویت است که با نام سازمان سرمایه‌گذاری کویت و به منظور ذخیره درآمدهای نفتی این کشور، ایجاد شد. این صندوق ریشه در فعالیت هیات سرمایه‌گذاری کویت که در سال 1953 و 8 سال پیش از استقالل این کشور با هدف مدیریت دارایی‌های کشور ایجاد شد، دارد. بخش عمده پرتفوی این صندوق بصورت سهام و سایر دارایی‌های آن شامل اوراق قرضه و امالک است. هدف بلندمدت این سازمان نیز دستیابی به بازده مناسب، از طریق سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف است که نسل‌های آینده کویت را در مواجهه با بحران و نااطمینانی مصون سازد از نوع صندوق‌های پس‌انداز و ثبات‌ساز محسوب شده و خود مسئول دو صندوق بزرگ دیگر به نام صندوق ذخایر عمومی و صندوق پس‌انداز برای نسل‌های آتی است

عربستان سعودی

کلیه درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت در عربستان صرف مخارج عمومی شده و باقیمانده آن در حساب‌های خارجی موسسه پولی عربستان سعودی متمرکز می‌شود.

به عبارت دیگر هیچ قاعده رسمی مبنی بر تخصیص بخشی از درآمدهای نفتی برای پس‌انداز و نیز مصرف این درآمدها وجود ندارد. همان بانک مرکزی عربستان است که مسئولیت مدیریت ثروت ملی را نیز به عهده داشته و در واقع درآمدهای نفتی در کشور عربستان صندوق مجزایی ندارد.

بر اساس طبقه‌بندی مؤسسه صندوق ثروت حاکمیتی، انواع صندوق‌های ثروت ملی عبارتند از صندوق های تثبیت؛ این نوع از صندوق‌ها که با نام صندوق روزهای بارانی نیز شناخته می‌شوند با دو هدف محافظت از بودجه و اقتصاد در مقابل نوسانات قیمت کالاهاست. صندوق‌های پس‌انداز یا نسل‌های آتی؛ هدف از این نوع صندوق‌ها تبدیل درآمدهای نفتی به سرمایه‌های مالی و سرمایه‌های واقعی مولد است و اینکه مصارف بودجه‌ای فقط باید از محل درآمدهای جاری صندوق تامین شود مانند صندوق کشورهای عمان و کویت، صندوق‌های ذخیره، صندوق‌های اندوخته سرمایه‌گذاری، صندوق ذخیره ارزی توسعه استراتژیک (موسسه صندوق ثروت ملی 2016).

لزوم آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی به منظور حفظ ثروت ملی برای نسل آینده

– اخبار اقتصادی – به گزارش پول و تجارت، لزوم توجه به آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی کشورهای در حا..

به گزارش پول و تجارت، لزوم توجه به آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی کشورهای در حال توسعه الزام به سیاستگذاری و حفظ ثروت ملی برای نسل آینده از طریق برقراری عدالت بین نسلی، پس‌انداز ملی و تولید ملی است. در کشورهایی که بخشی یا تمام ثروت از منابع طبیعی (نفت و گاز) تامین می‌شود، نیاز بیشتری به مصرف و کاهش فقر دارند و این کشورها باید سرمایه عمومی و خصوصی خود را در جهت توسعه کشور هم‌افزایی کنند.

امروزه اغلب کشورهای در حال توسعه دارای منابع طبیعی و انرژی از دو دارایی اساسی ملی برخوردار هستند؛ ۱- منابع نفت و گاز ۲- صندوق‌های ثروت ملی (پولی و بانکی) و همانطور که منابع نفت و گاز دارایی ملی محسوب می‌شوند اما دارای اشکال و نقایص هستند. چرا که درآمدهای نفتی به دلایلی از جمله نوسان قیمت نفت، تحریم‌های اقتصادی، نوسان توان تولیدی از میادین نفتی ناپایدار، در حال نوسان هستند و به دلیل این مولفه‌ها درآمد حاصل از منابع طبیعی جزو درآمدهای غیرپایدار برای دولت و حکمرانی تلقی می‌شود و دولت متکی به درآمد نفت و گاز را دچار کسری بودجه، استقراض از منابع بانک مرکزی، افزایش نرخ ارز، کاهش اعتبارات عمرانی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و بالا بردن درآمدهای مالیاتی متوسل می‌شود و نتیجه آن کاهش پس‌انداز و ذخایر ارزی است. دومین دارایی اساسی هر کشوری وجود صندوق‌های ثروت ملی است که نقش حفظ ارزش پول حاصل از صادرات منابع نفتی و توسعه سرمایه دارد.

در ایران مطابق قانون ماده ۸۴ در دهه ۸۰ قانون برنامه پنجم با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و حفظ سهم نسل‌های آینده، برقراری عدالت بین نسلی، پس‌انداز ملی و تولید ملی، صندوق توسعه ملی تأسیس شد. منابع موجود در صندوق توسعه ملی به عنوان امانت نسل‌های آینده باید به بهترین نحو و با در نظرگرفتن ریسک سرمایه‌گذاری‌ها جهت بهره‌برداری بهتر از ثروت‌های زیرزمینی و منابع طبیعی، مورد استفاده قرار بگیرد که مدیریت بهینه دولت و نظام حکمرانی منطبق بر رشد پرتفوی سپرده گذاری اقتصادی هدایتگر و حفظ ثروت ملی است.

کشورهای صادرکننده و دارای میادین نفت و گاز اقداماتی در واکنش به چالش‌های وابستگی به درآمدهای نفتی و متغیرها و شوک‌های نوسانان و رویدادهای سیاسی اقتصادی محوریت بازار جهانی نفت و عدم کارکرد بودجه ابزارها و اهرم با ثبات اقتصادی بلندمدت صورت گرفته از جمله تدوین سیاست مالی، ایجاد تشکیل صندوق توسعه ملی در ایران، با هدف کنترل و نظارت بر منابع مالی و اجرایی کشور و ایجاد انضباط مالی و شفافیت اقتصادی و حذف برنامه‌های ارزپاشی شکل قانونی گرفت و درآمد مازاد ذخیره‌سازی منابع ارزی به موجب مفاد ماده ۶۰ قانون برنامه سوم توسعه مصوب (۱۳۷۹) و درآمد حاصل از صادرات و فروش منابع طبیعی مقرر به واریز به صندوق توسعه ملی شد. همچنین منابع این صندوق‌ها صرف سرمایه‌گذاری‌های با بازدهی سرمایه بالایی شوند و بررسی عملکردی منابع. اصلی‌ترین منبع واریزی به حساب صندوق سهم ۲۰ درصدی از درآمد حاصل از صادرات نفت، گاز، فرآوردهای نفتی و میعانات گازی بوده و قرار شد سالانه ۳ واحد درصد افزایش یابد برهمین اساس سهم صندوق از رقم ۲۰ درصد از سال ۱۳۸۹ به رقم ۲۶ درصد در سال ۱۳۹۲ افزایش یافته این دخیره‌سازی به ۲۹ درصد در سال ۱۳۹۳ رسید.

از دیگر آثار مثبت هدفمند تاسیس صندوق توسعه ملی رشد اقتصادی با ایجاد حمایت از اشتغال پایدار و پرداخت تسهیلات تکمیلی به طرح‌های موضوع قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع پرتفوی سپرده گذاری صندوف توسعه ملی، (مصوب سال ۱۳۹۶) که طبق آن، برای تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، به صندوق توسعه ملی اجازه داده شده تا با هدف ارتقاء تولید و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری، معادل ریالی ۱.۵ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی را به صورت قرض‌الحسنه نزد موسسات مالی تعیین شده در این قانون سپرده‌گذاری کند تا این منابع صرف اعطای تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی برای ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای زیر ۱۰ هزار نفر واقع در مناطق مرزی و عشایری یکی از اقدامات موثر رشد اقتصادی صورت گرفت، صندوق توسعه ملی به عنوان یکی از مقرهای فرماندهی اقتصاد کلان و بازو ساختاری نهادی برای جلوگیری از انتقال بی‌ثباتی نفتی به اقتصاد کلان در اینگونه کشورها محسوب می‌شود.

در واقع صندوق توسعه ملی یک مکانیزم برای انتقال پس‌انداز و سرمایه‌گذاری از حال به آینده که تحت مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم دولت در کوتاه‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری شود پرتفوی سپرده گذاری و اهداف صندوق توسعه ملی شامل ثبات درآمدهای دولت و درآمدهای صادراتی، تجمیع پس‌اندازها برای نسل‌های آتی، مدیریت ذخایر خارجی، مقابله با ناپایداری و غیرقابل پیش بودن درآمدها، پشتیبانی از پروژه‌های سودآور، مشارکت با بخش خصوصی توسعه دهنده و تولید محور و از سویی دیگر در سی و هشتمین هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گزارش عملکرد ۱۰ ساله اعلام شد از محل ذخایر و منابع ارزی صندوق توسه ملی به ارزش ۵/۳ میلیارد دلار به ۸۲ فعال شرکت خصوصی و ۳۳/۸ میلیارد دلار برای ۳۱۶ طرح اقتصادی و تولید ملی و نیروگاهی تسهیلات ارزی جهت صادرات کالای غیرنفتی مشارکت تخصیص داده شده که ۷۵ درصد از حجم تسهیلات ارزی و مشارکت بخش خصوصی و مطالبات منابع صندوق مجددا بازگشته که به نظر می‌رسد این حجم تخصیص مالی ارزی از محل ذخایر ارزی در سال‌های رونق نفتی، ریشه در مازادهای بودجه دولت و مازاد حساب جاری دارد بنحوی که در هنگام وقوع یک شوک مثبت نفتی، و رشد اقتصادی متکی بر تولید ملی درآمدهای دولت افزایش یافته و سرمایه‌گذاری‌های عمومی نیز افزایش می‌یابد و نقش مهمی در بالا بردن مخارج مصرفی داخلی و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی ایفا می‌کند.

به عبارت دیگر، سیاست مالی انبساطی در کشورهای نفتی، سازو کار اصلی تزریق درآمدهای نفتی و غیرنفتی پایدار نیروگاهی به اقتصاد است، از این رو میزان استفاده از درآمدهای نفتی، یک تصمیم سیاست مالی است که می‌تواند بر اقتصاد داخلی از جمله تورم و اشتغال اثرگذار باشد و اثراث مثبت سیاست‌های چرخه مالی دولت بوده است.

از زمان تاسیس تاکنون صندوق توسعه ملی ایران دچار تلاطم‌ها و شکست‌هایی شده است که به واکاوی دلایل شکست حساب ذخیره ارزی در این مقاله می‌پردازیم.

ابتدا به نظرات مهدی غضنفری رئیس هئیت عامل صندوق توسعه ملی می‌پردازیم.

مهدی غضنفری نحوه استفاده از منابع ارزی و اوضاع شرایط اقتصادی کشور، چالش‌های اخیر صندوق و تجربیات حساب ذخیره ارزی را استناد می کند که باید عبرت گرفت. همچون نگاه سرمایه‌ای به پول نفت که باید تبدیل به ثروت و سوددهی شود و سود حاصل از درآمد اصل پول نفت روانه بودجه کشور شود که متاسفانه پول‌پاشی در بازار و پمپاژ تزریق ارز به بازار ارز و برداشت از اصل منابع ارزی حاصل از فروش نفت استفاده ناکارآمد از منابع ارزی شکل گرفته است و اگر با چنین تصمیم‌گیری عمل می‌شد اکنون بیش از هزار میلیارد دلار منابع ارزی نزد صندوق توسعه ملی پس انداز موجود بود.

از دلایل دیگر شکست در حساب ذخیره ارزی دو دسته دیگر است؛ اولین دسته باور غلط و توهم‌زا که منابع صندوق توسعه ملی بیکران و حد اندازه ندارد و پرداخت تسهیلات و برگشت برداشت‌های پرریسک و نافرجام که بانک‌های عامل دلسوزی بر بازگشت منابع برداشت شده در قالب تسهیلات اعطایی ندارند چرا که اعتبار از حساب بانک عامل برداشت نشده و بانک عامل واسطه بوده وقتی پول را به متقاضی (تسهیلات گیرنده) پرداخت می‌کردند، اگر برمی‌گشت که به دولت می‌دادند اما اگر این پول برنمی‌گشت عین خیالشان نبود چون نه تنها ضرر نمی‌کردند بلکه در صورت طولانی شدن بازپرداخت، سود بیشتری هم می‌بردند و دسته دوم سیاستگذاران در دولت‌های مختلف، تفاوت زیادی میان صندوق ریالی و ارزی قائل نبودند. یعنی در حالیکه منابع ارزی از این محل پرداخت شد آن را در سررسید به صورت ریالی بازپس می‌گرفتند. در آن زمان مسئولین بانک‌ها و سازمان‌ها شاید به اندازه الان نمی‌دانستند که تفاوت صندوق ریالی و ارزی چیست؟ در حالی که حساب، ارزی است و باید به همان صورت ارزی هم بازپرداخت‌ها انجام شود.

براساس گزارش موسسه صندوق ثروت حاکمیتی ۲۰۱۶ تقریبا ۱۰۰ صندوق ثروت حاکمیتی وجود دارد که ارزش دارایی جمعا به مبلغ ۹۸۳۴ میلیارد دلار می‌باشد که از این میان ۱۰ صندوق بزرگ ثروت ملی هستند که به ترتیب صندوق‌های ثروت ملی نروژ، عربستان سعودی، کویت، قطر، ابوظبی، چین، هنگ کنگ، سنگاپور نام برده شده که غالبا منابع صندوق‌ها حاصل ازفروش نفت و گاز، ذخایر ارزی بانک مرکزی، اوراق قرضه و سهام تامین شده است

نروژ

نروژ دولت نروژ به منظور مدیریت درآمدهای نفتی، جلوگیری از انتقال شوک‌های نفتی به اقتصاد و تامین رفاه نسلهای آتی، در سال ۱۹۹۰ اقدام به تاسیس یک صندوق نفتی کرده است. بررسی‌های مربوط به تاسیس این صندوق از سال ۱۹۷۴ آغاز و در سال ۱۹۸۳ با تصویب قانون مربوط به صندوق، پایان یافت. طبق این قانون دولت موظف بود درآمدهای حاصل از بهره‌برداری از منابع نفتی خود را در صندوق مذکور ذخیره کرده و تنها از سود این ذخیره، و نه خود درآمد نفت، در مواقع لزوم استفاده کند. تا سال ۱۹۹۷ استراتژی این صندوق برای سرمایه‌گذاری منابع خود، مشابه استراتژی بانک مرکزی نروژ در مورد ذخایر ارزی بود، به این معنی که دولت منابع صندوق را تنها در اوراق قرضه با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کرد.

اما پس از آن وزارت اقتصاد تصمیم گرفت مقداری از منابع صندوق را در سهام سرمایه‌گذاری کند. در سال ۲۰۰۶ نام این صندوق به صندوق بازنشستگی دولت نروژ (GPF (تغییر یافت. این صندوق یکی از بزرگترین موسسات سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی جهان محسوب می‌شود GPF. از دو صندوق مجزا تحت عناوین Global- GPF یا GPFG و Norway-GPF تشکیل شده است. منابع GPFG تنها شامل درآمدهای نفتی دولت نروژ است و به عنوان یک صندوق ثبات‌ساز و پس‌انداز فعالیت می‌کند.

از نکات قابل توجه در مورد صندوق بازنشستگی دولت نروژ یکی مدیریت موفق آن است که توانسته از نظر دارایی و میزان شفافیت طی سال‌های فعالیت این صندوق، جایگاه آن را به تراز اول دنیا ارتقاء دهد و دیگری اینکه صندوق نروژ از نظر دارایی و مناطق جغرافیایی سرمایه‌گذاری، بسیار متنوع‌سازی شده و تنها در خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کند. در واقع گستره سرمایه‌گذاری آن تمام مناطق جهان را شامل شده درآمدهای نفتی به صورت سود سرمایه‌گذاری‌های خارجی به اقتصاد این کشور وارد می‌شود.

جمعیت ۵ میلیونی کشور نروژ مالک بیش از یک درصد از سهام کل جهان است. سهم متوسط هر شهروند از ثروت در این کشور، معادل ۱۹۳ هزار دلار آمریکاست. شاید این موضوع که صندوق نروژ مالک ۳.۱ درصد از کل سهام شرکت‌های پذیرفته شده در جهان است، به درک بهتری از بزرگی این صندوق کمک کند. نروژ تنها کشور نفتی توسعه یافته است که همانند دیگر کشورهای نفت خیز دنیا درآمدهای حاصل از فروش نفت خود را صرف هزینه های جاری نمی‌کند. این کشور مشغول پس‌انداز کردن پول صادرات نفت خام و گاز در یک صندوق مستقل است. منابع این صندوق به اندازه‌ای است که اگر سهم هر شهروند نروژی با کرون محاسبه و پرداخت شود، همه آنها میلیونر می‌شوند.

کویت

اولین صندوق ثروت حاکمیتی مربوط به کویت است که با نام سازمان سرمایه‌گذاری کویت و به منظور ذخیره درآمدهای نفتی این کشور، ایجاد شد. این صندوق ریشه در فعالیت هیات سرمایه‌گذاری کویت که در سال ۱۹۵۳ و ۸ سال پیش از استقالل این کشور با هدف مدیریت دارایی‌های کشور ایجاد شد، دارد. بخش عمده پرتفوی این صندوق بصورت سهام و سایر دارایی‌های آن شامل اوراق قرضه و امالک است. هدف بلندمدت این سازمان نیز دستیابی به بازده مناسب، از طریق سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف است که نسل‌های آینده کویت را در مواجهه با بحران و نااطمینانی مصون سازد از نوع صندوق‌های پس‌انداز و ثبات‌ساز محسوب شده و خود مسئول دو صندوق بزرگ دیگر به نام صندوق ذخایر عمومی و صندوق پس‌انداز برای نسل‌های آتی است

عربستان سعودی

کلیه درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت در عربستان صرف مخارج عمومی شده و باقیمانده آن در حساب‌های خارجی موسسه پولی عربستان سعودی متمرکز می‌شود.

به عبارت دیگر هیچ قاعده رسمی مبنی بر تخصیص بخشی از درآمدهای نفتی برای پس‌انداز و نیز مصرف این درآمدها وجود ندارد. همان بانک مرکزی عربستان است که مسئولیت مدیریت ثروت ملی را نیز به عهده داشته و در واقع درآمدهای نفتی در کشور عربستان صندوق مجزایی ندارد.

بر اساس طبقه‌بندی مؤسسه صندوق ثروت حاکمیتی، انواع صندوق‌های ثروت ملی عبارتند از صندوق های تثبیت؛ این نوع پرتفوی سپرده گذاری پرتفوی سپرده گذاری از صندوق‌ها که با نام صندوق روزهای بارانی نیز شناخته می‌شوند با دو هدف محافظت از بودجه و اقتصاد در مقابل نوسانات قیمت کالاهاست. صندوق‌های پس‌انداز یا نسل‌های آتی؛ هدف از این نوع صندوق‌ها تبدیل درآمدهای نفتی به سرمایه‌های مالی و سرمایه‌های واقعی مولد است و اینکه مصارف بودجه‌ای فقط باید از محل درآمدهای جاری صندوق تامین شود مانند صندوق کشورهای عمان و کویت، صندوق‌های ذخیره، صندوق‌های اندوخته سرمایه‌گذاری، صندوق ذخیره ارزی توسعه استراتژیک (موسسه صندوق ثروت ملی ۲۰۱۶).