معنای شاخص کل بورس

توجه به همه این شاخص‌ها می‌تواند برآیندی از فعالیت بازار سرمایه و کارکرد آن باشد.

شاخص کل مهم تر است یا شاخص کل هم وزن؟

اینکه معامله­‌گران کدام یک از شاخص­‌ها را باید مبنای معاملات خود قرار دهند، سوال مهمی است. یکی از معیارهای سنجش شاخص کل، بزرگی شرکت­‌های پذیرفته شده در بورس است. در واقع ما نمی‌توانیم با مشاهده وضعیت شاخص کل به وضعیت کلی بازار پی ببریم. زیرا به دفعات در بازار دیده شده است که معاملات بلوکی

اینکه معامله­‌گران کدام یک از شاخص­‌ها را باید مبنای معاملات خود قرار دهند، سوال مهمی است. یکی از معیارهای سنجش شاخص کل، بزرگی شرکت­‌های پذیرفته شده در بورس است.

در واقع ما نمی‌توانیم با مشاهده وضعیت شاخص کل به وضعیت کلی بازار پی ببریم. زیرا به دفعات در بازار دیده شده است که معاملات بلوکی روی تابلو اصلی در سهام شاخص‌ساز به جهت‌­دهی شاخص کل منجر شده‌اند.

به همین خاطر برای آنکه افراد بتوانند با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و وضعیت کلی بازار تصمیم‌گیری کنند، از سال ۱۳۹۳ شاخص هم وزن در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار گرفت. اما چه تفاوتی میان شاخص کل و شاخص کل هم وزن وجود دارد؟

آشنایی با شاخص کل

همانطور که گفته شد، یکی از معیارهای سنجش شاخص کل، بزرگی شرکت­‌های پذیرفته شده در بورس است که از تقسیم «ارزش جاری سهام منتشره شرکت‌های پذیرفته شده در بورس» به «ارزش پایه سهام منتشره شرکت‌های پذیرفته شده در بورس» محاسبه می‌­شود.

به­ طور مثال اگر شرکتی ۲۰ سال پیش سهامش وارد بازار بورس شده و قیمتی که بازار در آن زمان به آن اختصاص داده است، ۲۰۰ تومان (۲۰۰۰ ريال) بوده، ارزش پایه سهم منتشر شده شرکت ۲۰۰ تومان است. از ضرب ۲۰۰ تومان در تعداد سهام منتشر شده در آن زمان، ارزش پایه سهام منتشر شده محاسبه می­‌شود.

از حاصل ­ضرب قیمت حال حاضر سهم در تعداد سهمی که اکنون شرکت در اختیار دارد (بعد از افزایش سرمایه‌­هایی که داده است)، ارزش جاری سهام منتشر شده شرکت محاسبه می­‌شود.

اگر ارزش فعلی تمام سهام موجود در بازار را جمع کنیم و در صورت قرار دهیم و ارزش پایه سهام کل بازار را در مخرج کسر قرار دهیم و ضربدر ۱۰۰ کنیم، میزان شاخص کل در حال حاضر محاسبه می‌­شود.

سابقه محاسبه شاخص کل با این فرمول از اول فروردین ماه سال ۱۳۶۹ انجام شده است و مبنای اولیه آن ۱۰۰ واحد بوده است. به این معنا که شاخص کل از سال ۱۳۶۹ از ۱۰۰ واحد شروع به محاسبه کرده و طی این سال‌­ها افزایش بسیار بالایی داشته است.

آشنایی با شاخص کل هم وزن

در محاسبه شاخص کل هم ­وزن بزرگی و کوچک بودن شرکت‌­ها بی‌­تاثیر است و در محاسبه این شاخص تمام شرکت‌­ها به یک میزان موثر هستند.

شرکت‌­های خیلی بزرگ مثل هلدینگ خلیج فارس با شرکت­‌های کوچک‌تر، همگی هم ­وزن هستند و درصد نوسانات سهام در روزهای معاملاتی روی این شاخص تاثیر یکسانی می‌­گذارند. این امر باعث می­‌شود که در بعضی مواقع و روزهایی که شاخص کل مثبت است اما اکثر سهام منفی هستند، شاخص هم­ وزن هم در آن روز منفی شود.

مبنای محاسبه شاخص هم ­وزن

مبنای محاسبه شاخص کل هم وزن اول فروردین ماه سال ۱۳۹۳ و ۱۰٬۰۰۰ واحد بوده است.

به طور مشخص‌­تر، این شاخص نشان‌­دهنده وضعیت کلی بازار و سهام شرکت­‌هایی است که در بازار پذیرفته شده­‌اند. به عبارتی این شاخص یک دید کلی­‌تر نسبت به بازار به ما می‌­دهد. اما شاخص کل یک دید بر اساس ارزش کل بازار به ما ارائه می‌­دهد.

در بررسی شاخص کل، زمانی که شاخص مثبت است به این معنا است که یقینا سهام شرکت‌های بزرگ­‌تر تاثیر مثبت‌­تری بر شاخص داشته‌­اند.

شاخص کل یا هم ­وزن ؟

بارها اتفاق افتاده است که در قسمت دیده­بان کلی بازار مشاهده کرده­اید که اکثر سهام در دامنه منفی معامله می­شوند و شاهد ریزش قیمت سهام بوده­ایم، در صورتی که حتی تعددا سهامی که در دامنه مثبت معامله می­شدند کم­تر از نصف سهامی بوده­اند که در وضعیت منفی بودند، اما از سوی دیگر در همان روز شاهد مثبت بودن شاخص کل بوده­اید ( یعنی اکثر سهام در دامنه منفی معامله می­شدند) در این شرایط به دلیل آنکه شرکت­های بزرگ بازار به طور مثبت معامله می­شدند، باعث مثبت بودن شاخص کل شده بود اما به دلیل آنکه اکثر سهام منفی بودند به منفی معنای شاخص کل بورس شذن شاخص هم­وزن منجر شده بود و افراد نمی­دانند که به هرحال کدام یک از شاخص­ها را باید در نظر داشته باشند.

پیشنهاد می­شود، افراد شاخص هم­وزن را جدی­تر بگیرند و بیش­تر بر تحلیل شاخص هم­وزن تمرکز نمایند زیرا جو روانی که در بازار صوت می­گیرد خودش را روی شاخص هم­وزن بهتر نشان می­دهد و همچنین شاخص هم­وزن، تاثیر معاملات بلوکی را هم در خود نمی­بیند.

قبلا چندین مرتبه اتفاق افتاده است که شاخص مثبت بوده است اما وضعیت بازار، وضعیت جالبی نبوده است و شاهد خروج نقدینگی بوده­ایم، اما شاخص کل به لطف معاملات بلوکی مثبت شده بوده که مزیت شاخص هم­وزن نسبت به شاخص کل این می­باشد که معاملات بلوکی در شاخص هم­وزن خودشان را نشان نمی­دهند.

مفهوم شاخص قیمت TEPIX در بورس چیست؟

یکی از 8 شاخص مهم و البته اصلی‌ترین شاخص، شاخص قیمت (TEPIX) است که از عبارت Tehran Price Index گرفته شده‌است. این شاخص روند عمومی و میانگین رشد قیمت سهام در بازار بورس را بیان می‌کند، اما تفاوت آن با شاخص کل در عدم محاسبه سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص است. وزن شرکت‌ها بر روی این شاخص،همانند شاخص کل تاثیر می‌گذارد یعنی شرکت‌های بزرگ تاثیر بیشتری روی شاخص می‌گذارند.

نحوه محاسبه شاخص قیمت :(TEPIX)

برای محاسبه شاخص قیمت باید تعداد سهام منتشر شده در همان روز را ضربدر ارزش جاری بازار بورس کنیم و بعد حاصل آن را بر مقدار (تعداد سهام منتشر شده در سال پایه ضربدر ارزش کل سهام پایه) تقسیم کنیم. نتیجه به‌دست آمده همان شاخص قیمت TEPIX است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های شاخص قیمت (TEPIX) بورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. این شاخص همیشه در دسترس است و هرلحظه که وارد بازار بورس شوید می‌توانید مقدار و نمودار دقیق و آپدیت شده آن که توسط ناظرین محاسبه شده را مشاهده نمایید.

2. ماهیت کلی بازار را می‌توان از این شاخص مشاهده کرد زیرا برخلاف سایر شاخص‌ها که فقط از چند شرکت بزرگ تاثیر می‌گیرند، تمام شرکت‌ها بر روی این شاخص تاثیر می‌گذارند.

3. وقتی این شاخص را محاسبه می‌کنند، ارزش سهام را ضربدر تعداد سهام منتشر شده می‌کنند. بنابراین تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت‌ها در تغییرات قیمت سهام و در نهایت در این شاخص تاثیر می‌گذارد .

شاخص بورس اوراق بهادار تهران و آشنایی با انواع آن

شاخص بورس اصطلاحی که در بحث بازار بورس بسیار حائز اهمیت می باشد و می توان گفت حداقل هر فرد این کلمه را برای یک بار در اخبار شنیده است. در واقع بیانگر وضعیت کلی بورس در یک بازه زمانی می باشد که روند رشد یا کاهش را در بورس نمایش می دهد.

شاخص کل بورس چیست؟

در شاخص کل بورس افزایش قیمت تمامی سهام منتشرشده در بورس و تقسیم سود نقدی شرکت‌های سهامی را مورد بررسی قرار می دهد و بر اساس آن بازدهی تمامی سهام و بازدهی کل بورس را محاسبه می‌کند. که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس گفته می‌شود.

شاخص کل بورس نشان دهنده روند رشد یا افت بازار سرمایه است، این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.

آشنایی با انواع شاخص بورس

شاخص سهام آزاد شناور

به تعداد سهامی که در بازار سرمایه در اختیار سهام داران حقیقی است و بطور مستمر در بازار خرید و فروش می‌شود سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب هر چه میزان یا درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد برای سرمایه‌ گذاران جذابیت بیشتری برای شرکت در بازار مالی وجود دارد.

شاخص کل هم وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست.

به ‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است به طوری ‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم ‌وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت ‌های کوچک به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت ‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ ترین شاخص‌ های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت ‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم ‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص های وزنی

معمولا در شاخص‌های وزنی حجم شرکت‌ها و سرمایه اولیه آن‌ها و همچنین تعداد سهام شناور در تعیین شاخص بورس به کار گرفته می‌شوند. بنابراین هر چه شرکت بزرگ‌تر و یا سرمایه بیشتری باشد دارای سهم بیشتری در تعیین شاخص بورس خواهد بود.

به این ترتیب وزن‌ها نشان دهنده سهم یا اهمیت بیشتر یک شرکت در تعیین شاخص است. در نتیجه با افزایش یا افول سهام این گونه شرکت‌ها، شاخص رشد یا نزول بیشتری را نشان خواهد داد.

شاخص کل TEPIX

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست.

این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰ هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰ درصد بوده است.

در این شرایط، چنانچه شما سبدی از سهام تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس داشته باشید، ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده‌اید. این موضوع به هیچ وجه بدین معنانیست که همه سرمایه گذاران ۵۰ درصد سود کرده‌اند.

طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس یا فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص بورس اوراق بهادار تهران

در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد (TSE (Tehran Stock Exchange شناخته می‌شود. شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند. برای مثال شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌ وجود دارند.

هدف از تولید و محاسبه این شاخص‌ها نمایش بازدهی بازار سرمایه است. هر یک از این شاخص‌ها به نوعی قسمتی از فعالیت بازار را مشخص کرده و کارایی آن را نشان می‌دهد.

تفاوت شاخص قیمت و شاخص کل

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد سرمایه آن بیشتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

توجه به همه این شاخص‌ها می‌تواند برآیندی از فعالیت بازار سرمایه و کارکرد آن باشد.

معنی شاخص چیست؟

استعاره‌ای برای درک بهتر شاخص

حوزه‌های مدیریت، اقتصاد و سرمایه گذاری، از جمله‌ زمینه‌هایی هستند که به شدت بر شاخص‌ها اتکا دارند: از شاخص بورس تا شاخص رشد اقتصادی و از شاخص فروش تا شاخص خستگی و انگیزه کارکنان

همه ما در طول روز با انواع شاخص‌ها مواجه می‌شویم و حتی خودمان هم به شکل‌های مختلف، شاخص‌های متنوعی را تعریف می‌کنیم و مورد استفاده قرار می‌دهیم. اما با وجود استفاده‌ی دائمی از شاخص‌ها، شاید کمتر فرصت پیدا کنیم تا درباره شاخص و مفهوم آن و شیوه‌ی درست استفاده از شاخص فکر کنیم.

با ذکر یک مثال برا درک هر چه بهتر شاخص همراه ما باشید:

داشبورد خودرو: یک استعاره برای درک بهتر مفهوم شاخص‌ها

شاید یک معنای شاخص کل بورس استعاره خوب برای درک بهتر شاخص‌ها و کاربرد آنها، استفاده از داشبورد خودرو باشد.

قطعاً پارامتر‌های زیادی در یک خودرو وجود دارد و قابل سنجش است: از باز و بسته بودن درها و ارتفاع تا سرعت حرکت و دور موتور و فشار روغن و دمای آب و صدها پارامتر دیگر. اما تعدادی از آنها برای نمایش در داشبورد خودرو انتخاب می‌شوند.

استعاره داشبورد مدیریتی برای شاخص

در دنیای مدیریت و اقتصاد و سرمایه گذاری هم می‌توان از استعاره‌ی داشبورد استفاده کرد.

مدیر یک شرکت، مسئول یک دولت، وزیر یک وزارتخانه، پدر یک خانواده و حتی فردی که به توسعه توانمندی‌های فردی خود فکر می‌کند، همگی با حجم گسترده‌‌ای از اتفاقات و رویدادها و روندها احاطه شده‌اند. برای اینکه بتوانیم درک بهتری از محیط خود داشته باشیم،‌ بهتر است آن را در قالب یک خودرو تصور کنیم. همه اتفاق‌های اطراف را نمی‌توان همزمان مورد توجه قرار داد.

بخشی از رویدادها اصلاً بهتر است در داخل یک فضای بسته (مثل اتاق موتور خودرو) اتفاق بیفتد و تا وقتی نشانه‌ای از مشکل بروز نکرده به سراغشان نرویم.

شاید همین که پس از هر چند هزار کیلومتر نگاهی به داخل موتور بزنیم کافی باشد و لازم نباشد در حالت عادی به شکلی وسواس گونه، هر روز و هر لحظه، متوقف شویم و داخل اتاق موتور را نگاه کنیم. قطعا حالا می‌توانید به درک بهتر مفهوم شاخص در اقتصاد کلان، درک مکانیزم‌های کنترل مدیریت در داخل سازمان، درک بهتر مفهوم شاخص‌ها در بورس و فارکس و هر فضای مشابه دیگر برسید.

سوالات متداول

اگر عللی که موجب رشد بورس در بهار و تابستان شد را دوباره بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که رشد بورس در یک سال گذشته به برنامه بانک مرکزی در مورد معنای شاخص کل بورس رشد پایه پولی و نیز منفی شدن نرخ بهره واقعی برمی‌گردد.

این نکته را در نظر داشته باشید که اصلاح قیمت ‌ها نیاز بازار سهام است و قرار نیست همواره شاهد افزایش قیمت سهام در بورس باشیم. به باور آنان اگر اصلاح قیمت‌ ها آغاز نمی ‌شد پیشروی بازار به سمت حبابی شدن قطعی بود. برخی تحلیلگران، ثبات نداشتن در تصمیم‌ گیری ‌های دولتمردان را موجب آشفتگی این روزهای بورس می ‌دانند و ادامه این وضعیت را زنگ خطری جدی برای بازار به حساب می آورند.

واقعی بودن رشد بازار سرمایه از جمله مسایلی است که این روزها مورد بحث بسیاری از فعالان بازار قرار گرفته و در خصوص احتمال وجود حباب در شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار نظرات ضد و نقیضی مطرح شده است.
این موضوع ترس را در بسیاری از سهامداران ایجاد کرده که با ترکیدن حباب شاخص بورس و افت یکباره شاخص بورس سرمایه‌های در اختیار خود را که با امید وجود روزهای سبز وارد این بازار کرده بودند از دست بدهند.

کاهش ۲۴ هزار واحدی شاخص بورس

امروز نیز بازار سرمایه با افت ۲۴ هزار واحدی شاخص روبه رو شد تا علی‌رغم تعطیلات پایان هفته روند کاهشی بازار که از هفته گذشته آغاز شده بود به این هفته نیز سرایت کند.

به گزارش خبرآنلاین امروز شاخص کل بورس کشور به رقم یک میلیون و ۴۲۳ هزار رسید که به معنای کاهش ۲۴ هزار واحدی شاخص کل بورس است. این میان شاخص کل بورس با معیار هم وزن با ۵۰۳۸ واحد رشد به رقم ۴۷۳ هزار و ۵۴۶ واحد رسیده است.

براساس خبرها امروز معامله گران بورس دو میلیون معامله مجموعا به ارزش ۱۲ هزار و ۳۵۹ میلیارد تومان انجام دادند. صنایع پتروشیمی خلیج فارس، ملی صنایع مس ایران، سرمایه گذاری تامین اجتماعی، فولاد مبارکه اصفهان، سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین و پالایش نفت اصفهان نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر منفی را روی بورس گذاشتند.

آن سوی بازار سرمایه شاخص کل فرابورس هم با ۶۹ واحد کاهش رقم ۲۰ هزار و ۷۳ واحد را ثبت کرد.

در این بازار یک میلیون معامله انجام شد که ۶۶ هزار و ۸۵۰ میلیارد ریال ارزش داشت.

بیمه پاسارگاد، فولاد هرمزگان جنوب، سرمایه گذاری صبا تامین، پتروشیمی مارون و سهامی ذوب آهن اصفهان نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر منفی و در مقابل سنگ آهن گوهر زمین و پلیمر آریاساسول نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت را روی فرابورس گذاشتند.

شاخص بورس چیست ؟

در بازار بورس اوراق بهادار ۸ شاخص مهم وجود دارد که توسط فعالان بازار سرمایه استفاده می شود و کاربرد دارند؛ این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده و پیش بینی روند ها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.

انواع شاخص ها و کاربردشان چیست؟

شاخص های ارزیابی بازار سهام یکی از مواردی که درروند مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مطلوب جهت خرید، در کنار سایر ابزار های تحلیلی برای فعالین این بازار بسیار حائز اهمیت است.

در هر فعالیتی که توسط انسان صورت می‌گیرد، نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی گذشته می‌تواند به آنها کمک کند تا در فرآیندهای بعدی با تجربه بهتری پیش عمل کنند.

فعالیت در بازارهای مالی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ شاخص‌های ارزیابی از جمله شاخص کل بورس، شاخص هم وزن و … می‌تواند در ارتباط با اندازه‌گیری برخی پارامترها و ارزیابی وضعیت بازار کمک شایانی را به تحلیل گران بکند.

انواع شاخص های بورس

در درجه اول باید بگوییم که شاخص یک معیار آماری است که تغییرات متغیرهای مورد نظر را در بازه های زمانی نشان می دهد.

در بازار بورس اوراق بهادار ۸ شاخص مهم وجود دارد که توسط فعالان بازار سرمایه استفاده می شود و کاربرد دارند؛ این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده و پیش بینی روند ها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.

هر شاخص متغیر خاص مورد تعریف خود را شامل می شود و نمی توان نتایج حاصل از شاخص ها را نسبت به هم مقایسه کرد بلکه باید هر شاخص را نسبت به خودش و در بازه زمانی بررسی و تحلیل کرد.

۸شاخص‌های مهمی که فعالان بازار با آن آشنا هستند:

۱-شاخص کل بورس اوراق بهادار TEPIX

۲-شاخص کل هم وزن

۳-شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

۵-شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

۶-شاخص بازار اول و بازار دوم

۷-شاخص ۵۰ شرکت برتر

۸-شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

انوع شاخص های بورس:

شاخص کل هم وزن، زیرمجموعه‌ای از شاخص کل است؛ درواقع شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل قیمت بدست آمده است. در ادامه به توضیح شاخص کل، شاخص کل هم وزن و تفاوت این دو می‌پردازیم.

شاخص کل بورس چیست؟

شاخص کل یا (TEDPIX) مشهورترین و مهم ترین شاخص بورس است که بارها در اخبار مختلف شنیده اید که با آن وضعیت بازار های بورس را تحلیل می کنند؛ در واقع وقتی در خبرگزاری های عمومی از رشد و افت شاخص صحبت می شود منظور همان شاخص کل است.

شاخص کل بورس نشان دهنده ی میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است.

در شاخص کل تاثیر شرکت ها بر اساس بزرگی ( تعداد سهام ) و سرمایه آنها است بنابراین ارزش تمام شرکت‌ها برابر نیست و وزن شرکت‌ها در شاخص کل متفاوت است و نماد های بزرگی همچون فملی، فولاد، فارس، خودرو، شستا و… که تعداد سهام و معامله بیشتری دارند بسیار تاثیرگذار تر از شرکت های کوچک خواهند بود.

نکته‌: در بررسی شاخص بورس چیزی که برای ما حائز اهمیت است، میزان تغییرات شاخص خواهد بود نه خود عدد شاخص؛ مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۵۰۰۰۰۰ (پانصد هزار) واحد به عدد ۱۰۰۰۰۰۰ (یک میلیون) واحد برسد یعنی رشد ۵۰% داشته است و نشان دهنده آن است که میانگین بازدهی کل سهم های موجود در بازار بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.

شاخص کل هم وزن چیست؟

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۹۳ در بازار بورس ایران در اختیار سرمایه‌گذاران فعال بازار بورس و سرمایه قرار گرفت تا در تا سرمایه‌گذاران بر پایه آموزش ها و تحلیل شاخص هم وزن با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و نیز وضعیت کلی بازار بورس تصمیم گیری کنند. در محاسبه شاخص هم‌وزن به همه ی شرکت‌ها با وزن یکسانی در نظر گرفته می شوند؛ در نتیجه اگر شاخص معنای شاخص کل بورس هم‌وزن مثبت شود یعنی اینکه بیشتر از نصف شرکت‌ها ی موجود در بورس مثبت هستند.

همچنین گاهی امکان دارد در بورس تهران شاخص کل عدد منفی را نشان دهد در حالی که بازدهی شاخص هم وزن مثبت است و این به معنی آن است که اگرچه سهام‌های شرکت‌های خیلی بزرگ در بورس منفی هستند اما تعداد زیادی از شرکت‌ها (با حجم کوچک و متوسط) مثبت‌اند.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟

اصلی ترین تفاوت شاخص کل و هم وزن در این است که شاخص هم وزن بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها می باشد، نه بر اساس سرمایه بیشتر و برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نشان می‌دهد بنابراین تفاوت شاخص هم وزن و شاخص کل بورس در این است که وزن و اندازه شرکت ها در این شاخص تاثیر گذار نیست و سرمایه آنها یکسان در نظر گرفته می شود و تاثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص به یک میزان اثرگذار است.

در واقع همانطور که گفتیم شاخص کل، عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما معیار مناسبی برای رشد و افت بازار سرمایه نیست؛ برای اینکه در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ که وزن زیادی دارند با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند؛ در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است. در نتیجه، شاخص کل هم وزن می‌تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان خواهد داد.

ولی باید این را هم در نظر بگیریم که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به سهامداران می‌دهد که در آن نقش شرکت‌های بزرگ، پررنگ‌ است؛ پس اگر شما سهامدار سهم های بزرگ بازار باشید شاخص کل می تواند برای شما مهم باشد. اما اگر می‌خواهید که جزئیات بیشتری را از بازار بدست آورید و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیرید.

همانطور که گفتیم در بین فعالین بازار بورس شاخص های مختلفی تعریف شده که فعالات بازار به تناسب فعالیت شان از آنها استفاده می کنند؛ در ادامه به معرفی سایر شاخص های مهم بازار می پردازیم. هرچند این شاخص ها مثل شاخص کل و شاخص هم وزن طرفدار ندارند ولی هر کدام در جای خودشان کاربردهای زیادی دارند.

شاخص قیمت

شاخص قیمت ( TEPIX) نشان دهنده ی روند قیمت شرکت های بازار است و تفاوت آن با شاخص کل این است که سود سازی شرکت ها در آن تاثیری ندارد و تنها تغییرات قیمت سهام ها معیار محاسبات است.

در شاخص قیمت سرمایه و بزرگی شرکت ها محاسبه می شوند و شرکت های بزرگ تاثیر بیشتر و شرکت های کوچک تاثیر کمتری دارند و صرفا افزایش یا کاهش قیمت سهم ها بر اساس بزرگی شرکت هادر نظر گرفته می شود؛ یعنی افزایش یا کاهش قیمت شرکت های بزرگ، بیش تر از افزایش یا کاهش قیمت شرکت های کوچک بر روی این شاخص اثر گذار است.

شاخص قیمت هم وزن

تفاوت شاخص قیمت هم وزن با شاخص قیمت دقیقا مثل تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن، در این است که ضریب تاثیر شرکت های بزرگ و کوچک یکسان است و وزن شرکت ها محاسبه نمی شود؛ به این ترتیب در شاخص قیمت هم وزن شرکت ها فارغ از بزرگ یا کوچک بودنشان بررسی می شوند و سرمایه تمام شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شوند.

در واقع شاخص قیمت هم وزن نشان دهنده ی میزان بازدهی قیمت سهام شرکت ها بدون در نظر گرفتن بزرگی شرکت هاست برای درک بهتر اگر کسی از تمامی شرکت ها به تعداد مساوی سهم داشته باشد شاخص قیمت هم وزن میزان بازدهی آن پرتفوی را نشان می دهد.

شاخص صنعت

بازدهی صنایع مختلف را به تفکیک نشان می دهد و مانند شاخص کل محاسبه می شود؛ این شاخص نشان دهنده ی میانگین بازدهی سرمایه گذاران در آن صنعت است. برای مثال اگر شاخص صنعت بیمه رشد کرده باشد نشان دهنده ی رشد بازدهی سهام شرکت های فعال در صنعت بیمه به واسطه ی افزایش قیمت و سود آنها است.

شاخص صنعت برای تحلیل و مقایسه وضعیت صنعت های مختلف برای سرمایه گذاری به کار برده می شود اما رشد شاخص یک صنعت لزوما دلیل بر رشد تمامی شرکت های فعال در آن صنعت نیست، بلکه این شاخص میانگین بازدهی را نشان می دهد و طبیعتا رشد برخی شرکت ها می تواند بر خلاف جهت شاخص صنعت مربوطه اش باشد. مثلا ممکن است شاخص صنعت خودرو طی یک سال رشد کرده باشد اما شرکت خودروسازی کوچکی در همین مدت بازدهی منفی داشته.

شاخص سهام شناوری

سهام شناور آزاد به درصدی از سهام شرکت گفته می شود که صاحبان آن قصدی برای گرفتن صندلی مدیریت در شرکت ندارند و تنها برای خرید و فروش سهام وارد معاملات آن سهم می شوند؛ بنابراین قابلیت نقدشوندگی سهام شناور آزاد زیاد است.

شاخص سهام شناور آزاد مانند شاخص کل محاسبه می شود با این تفاوت که تنها درصد شناور آزاد شرکت ها در نظر گرفته می شود و همان میانگین قیمت و سود سهام ها با تاثیر وزنی آنها است یعنی شاخص سهام شناوری نشان دهنده ی بازدهی میانگین قیمت و سود سهام های شناور آزاد در بازار است و هرشرکتی سهام شناور آزاد بیشتری با سرمایه ای بزرگ داشته باشد تاثیر بیشتری در این شاخص خواهد داشت.

شاخص بازار اول و دوم

می دانیم که در بازار سرمایه شرکت‌هایی که ازنظر میزان سرمایه وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناوری در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند در بازار اول بورس تهران و شرکت‌هایی که از این نظر در شرایط پایین‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش می‌شوند.

شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول بورس است؛ همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش‌شده‌اند.

برای مثال می توانید پرتفویی را در نظر بگیرید که سهام شرکت های عضو در بازار اول بورس را متناسب با بزرگی آنها دارد، شاخص بازار اول نشان دهنده ی میزان سود و زیان این پرتفوی می باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولا هر سه ماه یک‌بار فهرست شرکت‌های برتر بازار که بیشترین معاملات را در بازار داشته اند؛ همچنین میزان نقدشوندگی سهامشان هم بالا است منتشر می شود.شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین بازدهی این شرکت ها را نشان می دهد که طی این مدت ۳ ماهه سود و قیمت آنها چه تغییراتی می کند.

شاخص۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ شرکت شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر معنای شاخص کل بورس لیست شرکت های بزرگ بورس قرار میگیرند که این بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه و اعلام می شوند.شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌ میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌کند و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است.